[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Dobór przekroju żyły powrotnej w kablach
elektroenergetycznych
Franciszek Spyra, ZPBE Energopomiar – Elektryka, Gliwice
Marian Urbańczyk, Instytut Fizyki Politechnika Śląska, Gliwice
1. Wstęp
Zagadnienie
poprawnego
doboru
przekroju żyły
powrotnej
w
kablach
elektroenergetycznych jest w Polsce mało znane. W nowo wybudowanych liniach
kablowych o napięciu znamionowym 110 kV można spotkać przypadki, gdzie żyły
powrotne w normalnych warunkach zwarciowych nagrzewają się do temperatury
wielokrotnie przekraczającej wartość dopuszczalną. W artykule przedstawiono analizę
problemu adiabatycznego nagrzewania żyły powrotnej kabla prądem zwarciowym. Wyniki
zilustrowano przykładami zaczerpniętymi z praktyki inżynierskiej.
2. Nagrzewanie żyły prądem zwarciowym
Zjawisko nagrzewania żyły powrotnej prądem zwarciowym można z dobrym
przybliżeniem traktować jako zjawisko adiabatyczne, zaniedbując wymianę do otoczenia
powstającego ciepła w żyle powrotnej. Jest to dopuszczalne z uwagi na krótko trwające
nagrzewanie prądem zwarciowym, zwykle nie przekraczające 200 – 500 ms. Niezwykle
istotną sprawą jest uwzględnienie zmiany rezystancji żyły powrotnej podczas wzrostu jej
temperatury. Przy zmianach temperatury o kilkaset stopni można założyć liniową
zależność rezystancji od temperatury.
2.1 Obliczenie temperatury końcowej żyły powrotnej
Przyjmując liniową zależność rezystancji od temperatury:
)
]
[
(
= α
(1)
gdzie:
R
0
– rezystancja żyły w temperaturze
T
0
(20
o
C),
α
- temperaturowy współczynnik
zmian rezystancji w temperaturze 20
o
C,
R
– rezystancja żyły w temperaturze
T
,
R
R
0
1
T
−
T
0
można zapisać równanie bilansu ciepła dla zjawiska adiabatycznego w postaci:
t
T
[
]
(
)
∫
∫
I
2
R
1 α
+
T
−
T
dt
=
cmdT
(2)
0
0
0
T
1
gdzie:
I
– natężenie prądu zwarcia,
t
– czas trwania zwarcia,
T
1
– temperatura żyły w
chwili
t
=0,
T
– temperatura żyły po czasie
t
,
c
– ciepło właściwe materiału żyły, m – masa
żyły powrotnej.
Wykonując operacje całkowania w równaniu (2) oraz przyjmując
T
0
=20
o
C otrzymamy
wyrażenie określające temperaturę końcową
T
w
o
C:
2
I
R
α
0
t
[
(
)
]
c
m
1
+
α
T
−
20
e
−
1
T
=
20
+
1
(3)
α
Przyjmując, że:
l
m
=
d
l
S
R
=
oraz
(4)
0
γ
S
wyrażenie (3) zapiszemy w postaci:
2
I
α
t
[
]
α
(
)
2
c
γ
d
S
1
+
α
T
−
20
e
−
1
T
=
20
+
1
(5)
gdzie:
γ
- elektryczna przewodność właściwa materiału żyły,
d
– gęstość materiału żyły,
S
– przekrój żyły powrotnej,
I
- natężenie ustalonego prądu zwarciowego,
l
– długość żyły.
Wprowadzając wielkość
K
1
zdefiniowaną następująco:
α
6
K
=
⋅
10
(6)
1
c
γ
d
Wyrażenie (5) przyjmie postać:
2
I
K
t
[
]
(
)
1
2
S
1
+
α
T
−
20
e
−
1
T
=
20
+
1
(7)
α
gdzie: natężenie prądu zwarciowego
I
należy podać w kA, a przekrój poprzeczny
S
żyły
powrotnej w mm
2
.
Wartości stałych materiałowych
K
1
dla żyły miedzianej i aluminiowej podano w tabeli 1.
Tabela 1. Właściwości materiałów przewodowych w temp. 20
o
C [1]
Miedź
Aluminium
α [K
-1
]
0,0039
0,0040
c [J g
-1
K
-1
]
0,384
0,920
d [g cm
-3
]
8,93
2,70
γ [mΩ
-1
mm
-2
]
57,0
34,8
K
1
[mm
4
A
-2
s
-1
]
19,95
46,27
K
2
[mm
2
A
s
-1/2
]
4,47
6,80
Przykład 1
:
Załóżmy, że wartość prądu zwarciowego
I
=10 kA, przekrój miedzianej żyły powrotnej
S
=50 mm
2
, temperatura kabla w chwili zwarcia
T
1
=80
o
C.
2
Obliczone temperatury żyły zestawiono w tabeli 2 i na rys.1 i 2.
Tabela 2. Temperatura żyły powrotnej
t sek
T
o
C
T
o
C
T
o
C
t sek
t sek
0
80
0.36
185
0.72
326
0.02
85
0.38
192
0.74
335
0.04
90
0.40
199
0.76
344
0.06
96
0.42
206
0.78
353
0.08
101
0.44
213
0.8
363
0.10
106
0.46
220
0.82
372
0.12
112
0.48
228
0.84
382
0.14
117
0.50
235
0.86
392
0.16
123
0.52
243
0.88
402
0.18
129
0.54
250
0.9
413
0.20
135
0.56
258
0.92
423
0.22
141
0.58
266
0.94
434
0.24
147
0.60
274
0.96
444
0.26
153
0.62
283
0.98
455
0.28
159
0.64
291
1
466
0.30
166
0.66
299
0.32
172
0.68
308
0.34
179
0.7
317
500
400
300
Tk
i
200
100
C
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
t
i
Czas [s]
Rys. 1 Temperatura żyły powrotnej
W przypadku nieuwzględnienia zmian rezystancji żyły z temperaturą, temperatura żyły
będzie niższa, co przedstawiono na rys.2.
3
300
250
200
Tk
i
150
100
50
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
t
i
Czas [s]
Rys. 2 Temperatura żyły powrotnej przy stałej rezystancji
2.2 Obliczenie dopuszczalnego prądu zwarciowego dla danego przekroju żyły i
czasu trwania zwarcia
Z wyrażenia (5) obliczymy wartość dopuszczalnego prądu zwarciowego
I
,
nagrzewającego żyłę powrotną od temperatury
T
1
do temperatury
T
k
(zwykle przyjmuje
się od 80
o
C do 350
o
C dla kabla o izolacji XLPE) i czasu trwania zwarcia
t
:
(
)
2
c
γ
d
S
1
+
α
T
−
20
I
=
ln
k
(8)
(
)
α
t
1
+
α
T
−
20
1
lub
(
)
S
1
1
+
α
T
−
20
k
(9)
I
=
ln
(
)
K
t
1
+
α
T
−
20
2
1
gdzie:
(10)
K
=
K
2
1
oraz
t
– czas trwania zwarcia w sek.,
S
– przekrój żyły powrotnej w mm
2
,
T
k
– temperatura
końcowa (350
o
C dla izolacji XLPE),
T
1
– temperatura początkowa żyły w chwili
t
= 0
(zwykle 80
o
C),
I
– dopuszczalny prąd zwarciowy w kA.
4
Wartości
K
1
i
K
2
dla żyły wykonanej z miedzi i aluminium podano w tabeli 1.
Przykład 2:
Obliczmy dopuszczalną wartość prądu zwarciowego o czasie trwania
t
= 0,4 sek. dla
miedzianej żyły powrotnej, o przekroju
S
= 50 mm
2
. Korzystając z wyrażenia (9) i danych
zawartych w tabeli 1 oraz zakładając temperaturę początkową w chwili zwarcia
T
1
= 80
o
C
i temperaturę końcową
T
k
= 350
o
C otrzymamy:
I
= 13,9 kA.
2.3. Obliczenie wymaganego minimalnego przekroju żyły powrotnej dla danego
prądu zwarciowego i czasu trwania zwarcia
Z wyrażenia (5) obliczymy wartość wymaganego minimalnego przekroju żyły powrotnej
dla prądu zwarciowego
I
, nagrzewającego żyłę powrotną od temperatury
T
1
do
temperatury
T
k
(zwykle przyjmuje się od 80
o
C do 350
o
C dla kabla o izolacji XLPE)
i czasu trwania zwarcia
t
:
2
I
α
t
S
=
(11)
(
)
1
+
α
T
−
20
c
γ
d
ln
k
(
)
1
+
α
T
−
20
1
lub
t
S
=
I
K
(12)
(
)
2
1
+
α
T
−
20
k
ln
(
)
1
+
α
T
−
20
1
W równaniu (12) prąd zwarciowy
I
wyrażony jest w kA, przekrój żyły powrotnej
S
w mm
2
,
a czas trwania zwarcia
t
w sek.
Korzystając z podanych zależności można poprawnie dobrać przekrój żyły powrotnej dla
zadanych warunków zwarciowych. Jedynym założeniem jest przyjęcie zjawiska
nagrzewania jako adiabatycznego, co w praktyce oznacza brak wymiany z otoczeniem
ciepła wydzielonego w żyle. Jest to dopuszczalne w warunkach zwarciowych, gdy czas
działania prądu zwarciowego jest krótki. Niedopuszczalne jest natomiast założenie stałej
wartości rezystancji żyły podczas nagrzewania (por. rys. 1 i 2). Efekty cieplne w obydwu
przypadkach są znacząco różne.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]