[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Tematyka żydowska w kulturze.
Swoją wypowiedź zilustruj odpowiednimi przykładami
tekstów kultury.
Jest to temat rzeka. Bardzo szerokie zakreślenie problematyki sprawia, że możesz od-
wołać się do różnych dziedzin sztuki: filmu, teatru, muzyki; zwróć również uwagę, że
temat nie precyzuje, czy chodzi o kulturę polską, a więc możesz swobodnie korzystać ze
światowego dziedzictwa obejmującego problematykę żydowskiego społeczeństwa i kul-
tury. Oczywiście, podstawą Twojej wypowiedzi powinny być teksty literackie, zarówno
proza, jak i poezja. Aby dobrze przygotować tę prezentację, raczej nie ograniczaj się do
XX wieku i zagadnienia Holocaustu, choć to właśnie ten temat narzuca się jako najważ-
niejszy. Praca będzie znacznie bardziej interesująca, kiedy sięgniesz do wcześniejszej
tradycji i kultury żydowskiej obecnej w literaturze, zastanowisz się nad stereotypem Żyda
w literaturze i sztuce, czy też prześledzisz kontakty polsko-żydowskie na przykładzie
kilku wybranych dzieł literackich.
Bibliografia podmiotu
Literatura
• Bolesław Prus,
Maria Konopnicka,
Mendel Gdański
Bruno Schulz,
Sklepy cynamonowe
Zofia Nałkowska,
Medaliony
Hanna Krall,
Zdążyć przed Panem Bogiem
Inne możliwe sformułowania tematu
• Obecność tradycji żydowskiej w kulturze. Zaprezentuj wybrane dzieła li-
terackie i filmowe.
• Relacje polsko-żydowskie – odwołaj się do znanych Ci przykładów tek-
stów kultury.
Andrzej Szczypiorski,
Początek
Władysław Szpilman,
Pianista
Roma Ligocka,
Dziewczynka w czerwonym
płaszczyku
Ida Fink,
Ślady
PREZENTACJA
Szołem Alejchem,
Skrzypek na dachu
Strategie wstępu
Henryk Halkowski,
Opowieści rabina Nachmana
z Bracławia
Film
• Steven Spielberg,
Wariant 1
Co to znaczy „problematyka żydowska”?
Co to znaczy „problematyka żydowska”?
Przez termin „problematyka żydowska” można rozumieć zarówno wszystko to, co zwią-
zane jest z życiem narodu żydowskiego, jego kulturą i tradycją religijną, jak też skom-
plikowane zagadnienie relacji Żydów z innymi narodami. Oczywiście, weźmiesz głów-
nie pod uwagę przedstawienie tej tematyki w literaturze i kulturze polskiej. Warto też
wprowadzić rozróżnienie na literaturę pisaną przez Polaków i literaturę twórców żydow-
skich, pisaną w jidysz, języku ukształtowanym przez Żydów w diasporze w Europie
Wschodniej. Szczególnego omówienia będzie domagał się problem holocaustu, czyli
ludobójstwa Żydów podczas II wojny światowej; temat, który nadal powraca w dziełach
literackich i filmowych i domaga się ciągle rozliczenia.
Steven Spielberg,
Lista Schindlera
Andrzej Wajda,
Korczak
Agnieszka Holland,
Europa, Europa
• Roberto Benigni,
Roberto Benigni,
Życie jest piękne
• Radu Mihaileanu,
Radu Mihaileanu,
Pociąg życia
Wariant 2
Żydzi i inne narody – stereotypy i ich burzenie
Żydzi i inne narody – stereotypy i ich burzenie
Warto już na początku uświadomić sobie, że problematyka żydowska, ze względu na
specyficzną sytuację narodu izraelskiego przez niemal dwa tysiące lat, weszła na stale
1
Bolesław Prus,
Lalka
Bolesław Prus,
• Maria Konopnicka,
Maria Konopnicka,
• Bruno Schulz,
Bruno Schulz,
• Zofia Nałkowska,
Zofia Nałkowska,
• Hanna Krall,
Hanna Krall,
• Andrzej Szczypiorski,
Andrzej Szczypiorski,
• Władysław Szpilman,
Władysław Szpilman,
• Roma Ligocka,
Roma Ligocka,
• Ida Fink,
Ida Fink,
• Szołem Alejchem,
Szołem Alejchem,
• Henryk Halkowski,
Henryk Halkowski,
Wariant 1
Co to znaczy „problematyka żydowska”?
Steven Spielberg,
• Andrzej Wajda,
Andrzej Wajda,
• Agnieszka Holland,
Agnieszka Holland,
Roberto Benigni,
Radu Mihaileanu,
Wariant 2
Żydzi i inne narody – stereotypy i ich burzenie
Prezentacje maturalne
Ucz się z
do kultury i sztuki różnych narodów. Zwłaszcza w literaturze i kulturze polskiej moty-
wy żydowskie są mocno zaakcentowane. Trzeba podkreślić, że kultura polska i żydow-
ska przenikały się w znacznym stopniu do czasów II wojny światowej, współtworząc
ciekawą, acz nie zawsze harmonijną całość. Warto przyjrzeć się stereotypom postaci
Żyda tworzonym zwłaszcza przez literaturę, stosunkowi Polaków do kwestii żydow-
skiej, problemowi antysemityzmu i jego demaskowania. Kultura żydowska odcisnęła
trwałe piętno nie tylko na kulturze polskiej, ale jej motywy są żywo obecne na przykład
w kinie i prozie amerykańskiej.
Strategie rozwinięcia
Literacki stereotyp Żyda
Samo słowo „żyd” przez długi czas nie było określeniem obojętnym, lecz niosło znacze-
nia pejoratywne (zresztą, jest tak, niestety, do dzisiaj w pewnych kręgach). Złożyły się na
to konfliktowe relacje między chrześcijaństwem a judaizmem, sięgające średniowie-
cza. Już w
Lamencie świętokrzyskim
mamy ukazaną postać „niewiernego Żydowina”,
czyli oprawcy Jezusa. Motyw ten skontrastowany z cierpieniem ukrzyżowanego i bólem
jego matki ukazuje Żydów w szczególnie negatywnym świetle, jako morderców Chry-
stusa. Takie przeciwstawienie ułatwia zapomnienie o oczywistym fakcie, że Jezus i Ma-
ryja również należeli do narodu Izraela.
Niestety, również nasz wielki realista, Bolesław Prus ukazywał często Żydów
schematycznie i stereotypowo. Na przykład w
Kamizelce
trzecioplanowa postać Żydka
handlarza, od którego narrator kupuje rzeczy po zmarłej rodzinie, staje się symbo-
lem interesowności, która jaskrawo kontrastuje z czystą i pełną poświęcenia miło-
ścią żony do męża.
Bibliografia przedmiotu
• Lavinia Cohn,
Historia cywilizacji
żydowskiej
• Norman Salomon,
Judaizm
• Aleksander Drożdżyński (oprac.),
Mądrości żydowskie
• Adam Dylewski,
Śladami Żydów
polskich
• Ewa Basiura,
Żydzi polscy w legen-
dzie i opowieści
• Władysław Panas,
Pismo i rana:
szkice o problematyce żydowskiej
w literaturze polskiej
• Słownik literatury polskiej XIX wie-
ku, hasła:
żyd, żydowska kwestia,
żydowska literatura
Głos w sprawie tolerancji
Pięknym przykładem obrony spolonizowanych Żydów i walki ze stereotypami jest no-
wela Marii Konopnickiej
Mendel Gdański
. Autorka ukazuje postać Mendla, jako spo-
kojnego i uczciwego człowieka, zżytego z Warszawą i starającego się wychować swego
wnuka na uczciwego człowieka. Harmonijna symbioza polsko-żydowska zostaje jednak
zburzona przez antysemickie rozruchy. Krzywdzą one starego Mendla, odbierają mu
wiarę w sens pracy i życia, niszczą jego miłość do miasta, które ukochał. Autorka sięga
jednak głębiej, próbując zdefiniować źródła nietolerancji: zawiść, frustracja, ciemnota,
alkoholizm domagają się łatwego kozła ofiarnego, którym często stają się przedstawi-
ciele mniejszości narodowej. W tym samym czasie problematyką tą zajęła się także
Eliza Orzeszkowa w artykule:
O Żydach i kwestii żydowskiej.
• Słownik literatury polskiej XX wie-
ku, hasło:
żydowska literatura
• Aleksander Hertz,
Żydzi w kulturze
polskiej
Żydzi i Polacy w dwudziestoleciu międzywojennym
Był to okres harmonijnej, jak nigdy dotąd i jak nigdy później, egzystencji kultury
żydowskiej i polskiej. Obydwie nacje współistniały ze sobą, tworząc znakomite dzie-
ła kultury i literatury. Wielu sławnych poetów
Skamandra
, jak na przykład Julian
Tuwim, czy Antoni Słonimski, przyznawało się otwarcie do swoich żydowskich ko-
rzeni. Tuwim w tekstach publicystycznych walczył o prawa tak zwanych
Żydów pol-
skich
. Byli to często spolonizowani Izraelici, związani bardziej z własną tradycją, niż
z ortodoksyjną religią judaistyczną, otwarci na nowe nurty, stanowiący znaczną część
polskiej inteligencji. Niektórzy z nich, jak na przykład Antoni Słonimski dostrzegali
narastający w latach trzydziestych antysemityzm i rozdźwięk między narodem pol-
skim i żydowskim.
Już nie ma tych miasteczek, gdzie szewc był poetą,
Zegarmistrz filozofem, fryzjer trubadurem
(…)
Nie ma już tych miasteczek, przeminęły cieniem
I cieniem kłaść się będzie między nasze słowa
Nim się zbliżą bratersko i złączą od nowa
Dwa narody tym samym karmione cierpieniem
2
Literacki stereotyp Żyda
Literacki stereotyp Żyda
Głos w sprawie tolerancji
Głos w sprawie tolerancji
Żydzi i Polacy w dwudziestoleciu międzywojennym
Żydzi i Polacy w dwudziestoleciu międzywojennym
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Drohobycz – czas zastygły
Jednym
z największych prozaików dwudziestolecia był Bruno Schulz, który w swoich
Sklepach cynamonowych
pozostawił nam obraz kresowego żydowskiego miasteczka,
obraz namalowany w poetyce surrealizmu. Wizja świata Schulza jest głęboko zakorze-
niona w biblijnych mitach i żydowskiej mistyce. Świadczy o tym zwłaszcza postać ojca –
kupca bławatnego, który jednakże w poetyckiej prozie autora przybiera postacie biblij-
nego patriarchy Mojżesza, proroka, czy też Hioba wadzącego się z Bogiem. Czas meta-
morfoz, utrwalony w
Sklepach…
był rzeczywiście czasem przemian, gdy w senną rzeczy-
wistość żydowskich mieścin przenikała nowa, drapieżna cywilizacja kapitalizmu.
W książce Schulza wielką rolę odgrywa też
Księga życia
, która jako żywo przypomina
Biblię
, ze wszystkimi znaczeniami przypisywanymi jej przez Żydów – to księga Obja-
wienia, Prawdy, transcendentnego poznania. Trzeba również wspomnieć, że widoczny
antyfeminizm Schulza, jego lęk przed kobietą – uosobieniem materii i niszczycielki
ducha – ma swoje przyczyny w patriarchalnym porządku żydowskiej społeczności.
Tematykę żydowską, codzienne życie zarówno biedoty, jak i klasy mieszczańskiej,
często ukazane w sposób karykaturalny, przedstawiają rysunki Schulza. Twórczość tego
artysty często zestawia się z dziełami innego malarza pochodzenia żydowskiego, surre-
alisty, który osiągnął światową sławę – Marca Chagalla. Obrazy Chagalla, tak jak im-
presje literackie Schulza, wskrzeszają świat zapomnianych, już nieistniejących, a nie-
gdyś tak malowniczych żydowskich miasteczek gdzieś w Rosji czy na polskich kresach.
Sztukmistrz z Warszawy
Pisząc o kulturze i problematyce żydowskiej, trzeba koniecznie wymienić nazwisko Isa-
aca Bashevisa Singera. Urodzony w 1904 roku w Radzyminie, młodość spędził w War-
szawie, gdzie pracował jako dziennikarz i literat. Tłumaczył na jidysz wiele dzieł litera-
tury światowej. W latach trzydziestych XX wieku wobec nasilających się represji
antysemickich wyjechał do USA. Przez długi czas nie mógł się odnaleźć w nowej rzeczy-
wistości, do końca życia czuł się związany z Polską, i właśnie do życia przedwojennej
Warszawy powracał w swoich powieściach i opowiadaniach. W 1978 roku otrzymał lite-
racką Nagrodę Nobla.
Na uwagę zasługuje jego opowiadanie
Jentl, chłopiec z jesziwy
. Bohaterką jest młoda
żydowska dziewczyna, pragnąca za wszelką cenę wiedzy i wykształcenia. Jednak w spo-
łeczeństwie żydowskim do jesziwy, czyli szkoły, mogli uczęszczać tylko mężczyźni. Jentl
w męskim przebraniu studiuje żydowską teologię, nawet miłość do Avigdora nie po-
wstrzyma jej przed pragnieniem wiedzy. Nie chce ona przyjąć tradycyjnej roli żydow-
skiej żony, która sprowadza się do opieki nad domem i dziećmi.
Jednak najsłynniejszą powieścią Singera jest
Sztukmistrz z Lublina
. Jest to filozo-
ficzna opowieść o losach żydowskiego magika, Jaszy Mazura, którego powikłane życie,
oscylujące między hedonizmem a potrzebą głębokiej wiary zmusza do tragicznych wy-
borów. Jasza poświęca karierę, ukochaną kobietę i laicką swobodę życia dla powrotu do
religii żydowskiej. Głęboka izraelska duchowość zwycięża…
Czas zagłady
Zagładę narodu żydowskiego, zaplanowaną i systematycznie realizowaną przez hitle-
rowców określa się mianem Holocaustu (całopalenie, ofiara całopalna). Ponieważ jed-
nak ofiara jest składana zazwyczaj Bogu i ma czemuś służyć, nie jest to określenie do
końca adekwatne, chociaż podkreśla przerażającą skalę dokonywanych wówczas mor-
dów. Używane jest także inne określenie – szoah, co znaczy zagłada. Temat niespotyka-
nego dotąd w cywilizacji europejskiej pogromu jednego narodu powraca na kartach
literatury, wypełnia osobiste pamiętniki, staje się kanwą narracji filmowej.
Już Zofia Nałkowska w
Medalionach
zwróciła uwagę na fakt, że obozy koncentracyj-
ne i ich mordercze wynalazki, jak komory gazowe i krematoria, były wymierzone głów-
nie przeciwko Żydom. To właśnie więźniowie żydowscy byli najokrutniej traktowani,
stanowili najniższą klasę w lagrze. Jedna z najbardziej wstrząsających scen opowiadań
ukazuje, jak polskie dzieci, wychowane w obozie i nieznające innej rzeczywistości, bawią
się w
palenie Żydów
. Czytelnika przeraża myśl, że te ofiary nazizmu będą już na stałe
zakodowane myśleniem ukształtowanym przez ich katów. Efekty wypaczania myślenia
ofiar przez niemiecką propagandę widoczne są w jednym z opowiadań pod tytułem
Ko-
3
Drohobycz – czas zastygły
Drohobycz – czas zastygły
Sztukmistrz z Warszawy
Czas zagłady
Prezentacje maturalne
Ucz się z
bieta cmentarna
. Polka, którą także dotknęła wojna, uważa, iż skoro Żydzi byli mordo-
wani masowo w obozach, to widocznie zasłużyli sobie na taki los. Są to przykłady skaże-
nia umysłów Polaków wszczepionym im przez propagandę faszystowską antysemity-
zmem.
Walka o godność umierania
Powstanie w getcie warszawskim w 1943 roku było ostatnią, straceńczą próbą nie tyle
odzyskania wolności, co udowodnienia własnego człowieczeństwa przez ludzi, którym
niemieckie zarządzenia tego odmówiły. Przerażający w swej szczerości obraz zmagań
garstki ludzi, którymi dowodziła Żydowska Organizacja Bojowa, daje Hanna Krall
w swym wywiadzie rzece z Markiem Edelmanem pod tytułem
Zdążyć przed Panem Bo-
giem
. Słynny kardiochirurg, jako lekarz starał się uratować każde istnienie ludzkie z trans-
portów, wywożących Żydów do obozów pracy. Jego zadanie było tym trudniejsze, że
sami Żydzi nie wierzyli w możliwość istnienia tak nieludzkiego zjawiska. Edelman wspo-
mina potworny głód panujący w getcie, deformujący ludzkie ciała, ale także towarzyszą-
ce mu poczucie głębokiej więzi wspólnotowej i miłości. Walkę ŻOB-u interpretuje w ten
sposób, że młodzi ludzie, pozostawieni przez resztę społeczeństwa samym sobie, woleli
zginąć z bronią w ręku, niż bezwolnie iść na rzeź. Wspomnienia Edelmana są jednak nie
tyle oskarżeniem, co wiernym zapisem faktów.
Oczami artysty
Władysław Szpilman po II wojnie był słynnym kompozytorem muzyki rozrywkowej i ra-
diowcem. W autobiograficznej powieści
Pianista
wspomina swoje przeżycia podczas
okupacji. Życie z początku toczy się niby normalnie, z czasem jednak represje niemiec-
kie narastają, zagęszcza się atmosfera osaczenia i zagrożenia. Książka Szpilmana łamie
stereotypy mówiące o złych Niemcach i szlachetnych Żydach, czy Polakach, na przykład
ukrywającemu się Szpilmanowi życie ratuje jeden z niemieckich wojskowych, zakocha-
ny w muzyce. Muzyka ratuje życie Szpilmanowi, w najtrudniejszych chwilach pomaga
przetrwać, zarabiać na życie w getcie, wreszcie nadawać transcendentalny sens istnie-
niu, odartemu przez okupantów z wszelkiego piękna.
Oczami dziewczynki
Książka Romy Ligockiej
Dziewczynka w czerwonym płaszczyku
, to niezwykła autobio-
grafia, ukazująca koszmar, jaki przeżywali Żydzi podczas wojny, z perspektywy narrato-
ra dziecięcego. Ligocka jest pisarką, scenografką i malarką. Swoją książkę napisała po
obejrzeniu słynnej
Listy Schindlera
Spielberga, w którym to filmie ujrzała siebie w ma-
łej dziewczynce z krakowskiego getta. Autorka odsłania, dotąd nieznany, punkt widze-
nia dziecka, które nie rozumie otaczającego je koszmaru, z bezwzględną szczerością
obnaża wpływ traumatycznego dzieciństwa na swoje dalsze życie: obsesyjne lęki, nie-
umiejętność przeciwstawiania się światu, zaniżone poczucie własnej wartości, wreszcie
uzależnienia – to pokłosie dramatycznych doświadczeń dzieciństwa.
Warto też zwrócić uwagę na malarstwo Romy Ligockiej. To obrazy ponure, przejmu-
jące, których ciemna tonacja współgra ze smutkiem i przerażeniem obecnym w oczach
portretowanych postaci. Typowe semickie rysy bohaterów jej obrazów, pojawiający się
motyw księgi, symbole zagłady obecne w tle obrazów, łączą biblijną tradycję doświad-
czenia „rozproszenia” i traumę wojny.
Ślady pamięci
Ida Fink, pisarka izraelska pisząca po polsku, jest jedną z mniej znanych autorek piszą-
cych o Holocauście. Jej opowiadania, a także słuchowiska radiowe, m.in.
Stół
w sposób
oszczędny i powściągliwy, bez emocji i patosu, opowiadają o ludziach zagrożonych, ści-
ganych jak zwierzęta, bardzo ludzkich w swoich słabościach, ale mimo wszystko kurczo-
wo i uparcie trzymających się życia. Jej bohaterowie, nawet wśród nędzy i upodlenia,
udowadniają własną wielkość. W słuchowisku
Stół
mamy do czynienia z relacjami kilku
ofiar, które przeżyły tak zwaną
krwawą niedzielę
zorganizowaną przez Gestapo w bliżej
nieznanym mieście (Lwów?). Prokurator z zimną precyzją ustala fakty, interesują go na
przykład wymiary stołu, za którym siedzieli hitlerowcy. Z jego „profesjonalizmem” kon-
4
Walka o godność umierania
Walka o godność umierania
Oczami artysty
Oczami artysty
Oczami dziewczynki
Oczami dziewczynki
Ślady pamięci
Ślady pamięci
Prezentacje maturalne
Ucz się z
trastuje emocjonalność wspomnień bohaterów. Każdy z nich, w momencie, gdy ważyło
się jego życie, inaczej pamięta całą sytuację, dla każdego stół jest czymś innym, a jednak
wszyscy wskazują bez zastanowienia na najbardziej okrutnego oprawcę – Kipera.
W oczach polskich poetów
Warto przytoczyć dwa wiersze, będące apoteozą cierpienia i męczeństwa Żydów, a tak-
że oskarżeniem świata o obojętność wobec gehenny narodu izraelskiego. Jeden z nich,
to dobrze znany
Campo di fiori
Miłosza, w którym noblista porównuje spłonięcie na
stosie Giordana Bruna i pacyfikację getta warszawskiego. Obnaża gorzką prawdę o tym,
iż współcześni są często ślepi i obojętni wobec dziejącej się martyrologii, a ludzie ocala-
jący najwyższe wartości humanistyczne, giną bezimiennie; ich ofiara zostaje zrozumia-
na dopiero przez późniejszą historię. Kolejny utwór to
Ballady i romanse
Władysława
Broniewskiego. W sytuacji na poły fantastycznej ukazuje on równoczesną śmierć trzyna-
stoletniej żydowskiej dziewczynki, Ryfki i Jezusa Chrystusa – oboje zostają rozstrzelani
przez Niemców. Taka perspektywa zbliża sens ofiary odkupicielskiej i sens męczeństwa
Żydów. I Chrystus, i Ryfka, zdają się bronić godności i wartości ludzkiego życia, warto-
ści człowieczeństwa zanegowanej przez nazizm.
Holocaust w filmie
•
Andrzej Wajda,
Korczak
– jest to hołd złożony Januszowi Korczakowi, jako wybit-
nemu pedagogowi, ale i człowiekowi. Wajda ukazuje Korczaka jako osobę, której
powołaniem życiowym była opieka nad żydowskimi, ale i polskimi dziećmi – ich
wychowaniem i kształtowaniem. Jednak rację jego istnienia stanowiła bezwarun-
kowa miłość do dzieci, miłość niepozwalająca szukać ocalenia dla siebie, zmusza-
jąca do udania się z domu przy Krochmalnej w ostatnią, tragiczną drogę ze swoimi
wychowankami.
•
Agnieszka Holland,
Europa, Europa
– film ukazuje skomplikowane losy Żydów
na przykładzie jednostkowego losu Salomona Perela, który gra samego siebie. Tra-
giczne losy wiodły żydowskiego chłopca z Polski na Kresy i do Rosji, gdzie dostał się
pod wpływy ideologii komunistycznej. Paradoksalnym zrządzeniem losu wzięty do
niewoli przez Niemców, został uznany za aryjczyka i wcielony do Hitlerjugend…
Film pokazuje problemy i pytania związane z własną tożsamością jako Żyda oraz
Europejczyka
•
Roberto Benigni,
Życie jest piękne
– niebanalny film, w którym naczelną wartością
staje się ocalenie czystości i niewinności dziecka. Jego ojciec, żydowski księgarz,
chcąc uchronić dziecko przed koszmarem obozu, przedstawia mu całą tamtejszą rze-
czywistość, jako swoistą zabawę, grę, w której nagrodą ma być czołg. Śmiech ocala
w tym filmie w sensie przenośnym i dosłownym. Dzięki staraniom ojca, jego synek
jako jedyny, pozostaje przy życiu, i wychodząc z opustoszałego lagru, spotyka jadące-
go na czołgu Amerykanina z alianckiej armii.
•
Radu Mihaileanu,
Pociąg nadziei
– nikt wcześniej nie przedstawił problematyki
Holocaustu w konwencji czarnej komedii. W małym żydowskim miasteczku ludzie
postanawiają nie czekać na wywóz do obozu, ale porwać pociąg i w przebraniu Niem-
ców dojechać do Palestyny. Pociąg widmo wbrew wszelkiej logice jedzie przez Euro-
pę, filozofującym Żydom udaje się za każdym razem oszukiwać niemieckie patrole,
opatrzność czuwa nad nimi, zdążają ku stacji Ocalenie…
Początek
Andrzeja Szczypiorskiego
To ważna książka, ukazująca na podstawie losów kilku postaci na przestrzeni XX wieku
pogmatwane losy polskich Żydów i ich tożsamości. Szczypiorski ukazuje, iż równie tra-
giczny, jak czasy okupacji, był dla polskich Żydów był marzec 1968 roku. Autor stawia
dość kontrowersyjną tezę, że hitleryzm, a później komunizm przyczyniły się do rozbicia
jednego dotąd narodu, niszcząc bezpowrotnie jego żydowską część. Autor szuka też
źródeł antysemityzmu, zadając pytania: co to znaczy być Żydem? Co to znaczy być
Polakiem?
Początek
obala wiele polskich mitów narodowych, a także stereotypów doty-
czących różnych nacji: Niemców, Żydów, Polaków.
5
W oczach polskich poetów
W oczach polskich poetów
Holocaust w filmie
Początek
Początek
Andrzeja Szczypiorskiego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]