[ Pobierz całość w formacie PDF ]
MARCIN KUBIENIEC
*
Zwi
Ę
kszenie poziomu rentowno
Ś
ci przedsi
Ę
biorstwa poprzez wykorzystanie
surowców z odpadów
Słowa kluczowe
hutnictwo – rentowno
ść
– przetop
Streszczenie
Celem referatu jest przedstawienie wyników bada
ń
efektywno
ś
ci inwestycji, maj
ą
cej na celu zwi
ę
kszenie
rentowno
ś
ci i konkurencyjno
ś
ci rybnickiego przedsi
ę
biorstwa PRO-TECH. Firma ta zajmuje si
ę
produkcj
ą
wysokoci
ś
nieniowych układów hydrauliki siłowej dla górnictwa. Cykl produkcyjny w głównej mierze opiera
si
ę
na przetwarzaniu bloków ze stali nierdzewnej. Podczas obróbki za pomoc
ą
obrabiarek CNC powstaje
ogromna ilo
ść
odpadów, która do tej pory sprzedawana była, jako złom. Na pocz
ą
tku 2009 roku, a wi
ę
c
w dobie szczególnego nasilenia kryzysu finansowego zdecydowała si
ę
zainwestowa
ć
w lini
ę
technologiczn
ą
umo
ż
liwiaj
ą
c
ą
przetop stali w celu ponownego jej wykorzystania. Oprócz oczywistych zysków płyn
ą
cych
z tego rozwi
ą
zania, du
żą
rol
ę
odgrywa tak
ż
e mo
ż
liwo
ść
zastosowania outsourcingu, w tym przypadku
hartowania elementów stalowych dla innych firm. Praca zawiera dokładne analizy kosztów inwestycji oraz
dane dotycz
ą
ce zmiany rentowno
ś
ci przedsi
ę
biorstwa po jej zastosowaniu.
1. Wprowadzenie
W połowie 2008 roku globalny kryzys finansowy, maj
ą
cy swój pocz
ą
tek w Stanach
Zjednoczonych, dotarł równie
ż
do Polski. O ile na całym
ś
wiecie główn
ą
ofiar
ą
kryzysu stał si
ę
sektor usług finansowych; o tyle w naszym kraju szczególnie bole
ś
nie dotkn
ą
on bran
żę
wydobywcz
ą
i hutnicz
ą
. Banki chc
ą
c si
ę
obroni
ć
przed niewypłacalno
ś
ci
ą
swoich klientów,
głównie przedsi
ę
biorstw, zaostrzyły kryteria przyznawania kredytów, co odbiło si
ę
negatywnie na
mo
ż
liwo
ś
ci finansowania działalno
ś
ci tych
ż
e firm i ich inwestycjach, w tym infrastrukturalnych
oraz deweloperskich, co z kolei dało efekt obni
ż
onego popytu na materiały wykorzystywane
w budownictwie - głównie stal.
Głównym elementem niezb
ę
dnym do produkcji stali, oprócz rudy
ż
elaza, czy te
ż
złomów stali,
jest koks. Surowca tego u
ż
ywa si
ę
w procesie wielkopiecowym, jako paliwa oraz reduktora
*
Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Górnictwa i Geoin
ż
ynierii
e-mail: grupaQ@interia.pl
535
Kubieniec M.: Zwi
ę
kszenie poziomu rentowno
ś
ci przedsi
ę
biorstwa poprzez wykorzystanie surowców …
tlenków
ż
elaza. Sam koks produkowany jest przez zakłady o analogicznej nazwie – koksownie.
Koks jest to paliwem uzyskiwanym poprzez przemysłowe wygrzewanie w
ę
gla kamiennego
w temperaturze od 600 do 1200 °C w piecu koksowniczym. Aby jednak mo
ż
na go było
produkowa
ć
potrzebny jest kolejny półprodukt w „ła
ń
cuszku”
,
w
postaci odpowiedniego rodzaju
w
ę
gla, w tym przypadku typu 35 zwanego potocznie w
ę
glem koksowym. Jego wydobyciem
i sprzeda
żą
zajmuj
ą
si
ę
zakłady górnicze. Na ko
ń
cu tego domina stoj
ą
firmy opieraj
ą
ce swoj
ą
działalno
ść
na usługach, b
ą
d
ź
produkcji dla górnictwa. Brak zamówie
ń
, ci
ą
gn
ą
cy za sob
ą
spadek
produkcji stali oraz koksu ma odbicie w zmniejszeniu wydobycia w
ę
gla kamiennego, powoduj
ą
c
w ten sposób brak nowych inwestycji oraz modernizacji.
Do grona przedsi
ę
biorstw opieraj
ą
cych swoj
ą
produkcj
ę
praktycznie wył
ą
cznie na w
ę
glu
kamiennym nale
ż
y rybnickie przedsi
ę
biorstwo PRO-TECH sp. z o. o. Od samego pocz
ą
tku, a wi
ę
c
od momentu powstania w 1988 roku zajmuje si
ę
on produkcj
ą
elementów hydrauliki siłowej dla
górnictwa podziemnego w
ę
gla kamiennego.
2. Cel projektu badawczego
Celem badania było okre
ś
lenie mo
ż
liwo
ś
ci poprawy rentowno
ś
ci firmy dzi
ę
ki pomysłowi
ponownego wykorzystania surowców odpadowych powstałych podczas obróbki skrawaniem
elementów metalowych. Autorski pomysł opisano na przykładzie „sztandarowego” produktu
firmy, rozdzielacza blokowego typu RB-5. Proces jego produkcji składa si
ę
z trzech etapów. Na
pocz
ą
tku stalowy płaskownik o wymiarach 3cm x 8cm x 300cm ci
ę
ty jest na mniejsze fragmenty,
tak, aby mogły by
ć
poddane dalszej obróbce. Kolejnym etapem jest obróbka na numerycznie
sterowanych obrabiarkach CNC. Ostatnim etapem jest przekazanie poszczególnych cz
ęś
ci do
montowni i poskładanie ich w cało
ść
.
W ten sposób z k
ę
sa stali wa
żą
cego 16 kg otrzymuje si
ę
gotowe do pracy urz
ą
dzenie wa
żą
ce
ju
ż
tylko 8 kg a wi
ę
c a
ż
o połow
ę
mniej. Drug
ą
połow
ę
stalowego bloku mo
ż
na odnale
źć
w postaci wiórów w koszu obrabiarki. Oprócz destrukcyjnej wła
ś
ciwo
ś
ci, polegaj
ą
cej na
niewiarygodnej wr
ę
cz łatwo
ś
ci wkr
ę
cania si
ę
w podeszwy butów, przedstawiaj
ą
one przede
wszystkim du
żą
warto
ść
finansow
ą
. Na okres czasu, w którym autor przedstawiał analizy,
a
wi
ę
c
w czas
,
o
d lipca do wrze
ś
nia 2008 roku
t
ona płaskowników ze stali nierdzewnej kosztowała około
15 tys. zł, co w przeliczeniu na kilogram daje 15zł . Dla porównania cena, jak
ą
mo
ż
na było
otrzyma
ć
za 8 kg wiórów w punkcie skupu złomu zaledwie 2zł 80gr. Gdyby przetopi
ć
z powrotem
w posta
ć
bloczka ich cena za kilogram wzrosła by prawie 43 krotnie. Ta analiza skłoniła autora do
napisania niniejszego referatu.
3. Badania
W celu stwierdzenia jak i czy w ogóle da zwi
ę
kszy
ć
si
ę
poziom rentowno
ś
ci w badanym
przedsi
ę
biorstwie potrzebnych było do oblicze
ń
kilka istotnych danych. Na pocz
ą
tku nale
ż
ało
okre
ś
li
ć
, jakie wyroby i w jakich ilo
ś
ciach produkuje firma.
Produkty firmy PRO-TECH:
−
Zawór przeł
ą
czaj
ą
cy DN20/10,
−
Zawór odcinaj
ą
cy ZK,
−
Zawór zwrotny PO 10,
−
Zawór dławi
ą
co zwrotny,
−
Rozdzielacz blokowy RB5.
536
V Krakowska Konferencja Młodych Uczonych, Kraków 2010
Kolejnym etapem bada
ń
było obliczenie stosunku ubytku masy gotowego produktu do
pocz
ą
tkowej masy stalowego k
ę
sa, z którego jest wytwarzany. Dzi
ę
ki tym danym mo
ż
na było
obliczy
ć
zarówno całkowit
ą
mas
ę
stalowych zwiertów powstałych podczas produkcji, jak i mas
ę
gotowych produktów. Maj
ą
c te dane mo
ż
na było przej
ść
do analizy finansowej całego procesu.
Rozpocz
ę
to j
ą
od pomno
ż
enia warto
ś
ci z rysunku 1
, p
rzedstawiaj
ą
cego ilo
ś
ciow
ą
produkcj
ę
danych elementów i warto
ś
ci z rysunku 2
,
czyli cen poszczególnych produktów. W ten sposób
otrzymano wynik b
ę
d
ą
cy sum
ą
przychodów firmy ze sprzeda
ż
y gotowych produktów, co
przedstawiono na rysunku 3.
ILOŚĆ WYPRODUKOWANYCH ELEMENTÓW ROK 2007
45000
41986
40000
35000
30000
25000
18254
20000
15000
9897
6875
10000
2880
4080
5000
0
Zawór
przełączający
DN20/10
Rozdzielacz
blokowy RB5
Zawór odcinający
ZK
Zawór zwrotny
PO 10
Zawrór dławiąco
zwrotny
RAZEM
Rysunek 1. Roczna produkcja poszczególnych produktów firmy
Ź
ródło: opracowanie własne
Figure1. Annual quantity of production particular products
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
Zawór
przełączający
DN20/10
Rozdzielacz
blokowy RB5
Zawór odcinający
ZK
Zawór zwrotny
PO 10
Zawrór dławiąco
zwrotny
CENA ŚRENIA
Rysunek 2. Ceny poszczególnych produktów
Ź
ródło: opracowanie własne
Figure1. Prices of product
537
Kubieniec M.: Zwi
ę
kszenie poziomu rentowno
ś
ci przedsi
ę
biorstwa poprzez wykorzystanie surowców …
120
100
80
50
55
67
60
84
95
ZŁOM
40
50
PRODUKT
20
45
33
16
0
5
Zawór
przełączający
DN20/10
Rozdzielacz
blokowy RB5
Zawór odcinający
ZK
Zawór zwrotny
PO 10
Zawór dławiąco
zwrotny
Rysunek 3. Procentowy udział odpadu w produkcji konkretnych podzespołów
Ź
ródło: opracowanie własne
Figure 3. Percentage value of the waste quantity to the total amount of the material used in production
167 Mg
50,1 Mg
złom stalowy
116,9 Mg
gotowe elementy
Rysunek 4. Roczna masa przetwarzanej stali
Ź
ródło: opracowanie własne
Figure 4. Annual consumption of stainless steel
20 554 425 zł
17 535 zł
złom stalowy
20 536 890 zł
gotowe elementy
Rysunek 5. Roczny przychód firmy za sprzeda
ż
y gotowych elementów oraz złomu stalowego
Ź
ródło: opracowanie własne
Figure 5. Annual income from products and strap
538
V Krakowska Konferencja Młodych Uczonych, Kraków 2010
Drugim przychodem jest suma, jak
ą
otrzymuje si
ę
za sprzeda
ż
metalowych wiórów. Wielko
ść
produkcji metalowych odpadów, a wi
ę
c 50.1 ton pomno
ż
ona przez cen
ę
, jak
ą
mo
ż
na za nie
uzyska
ć
daje przychód zaznaczony na
ż
ółto na rysunku 5.
Zysk, jaki mo
ż
na uzyska
ć
z tytułu sprzeda
ż
y wiórów jest praktycznie marginalny, odnosz
ą
c do
niego przychód firmy ze sprzeda
ż
y gotowych produktów.
Nie musi jednak tak by
ć
. Gdyby powtórnie przetopi
ć
wióry w posta
ć
stalowych bloków, b
ą
d
ź
k
ę
sów i wykorzysta
ć
ponownie w procesie produkcji mo
ż
na sporo zaoszcz
ę
dzi
ć
, obni
ż
aj
ą
c poziom
kosztów. Obliczenie potencjalnych oszcz
ę
dno
ś
ci wydaje si
ę
by
ć
bardzo łatwe. Wystarczy
pomno
ż
y
ć
kwot
ę
17 535 zł przez 3. Otrzymana warto
ść
wynosi 751 500zł i stanowi ju
ż
blisko 4%
całkowitych przychodów ze sprzeda
ż
y. Wci
ąż
mało, ale bior
ą
c pod uwag
ę
oszcz
ę
dno
ś
ci, jakie
dzi
ę
ki temu uda si
ę
zyska
ć
, a tak
ż
e nowe mo
ż
liwo
ś
ci produkcyjne, gra jest warta przysłowiowej
ś
wieczki. O ile prosty i łatwy wydaje si
ę
sam pomysł, o tyle jego realizacja jest ju
ż
du
ż
o
trudniejsza i bardziej pracochłonna. Najwi
ę
kszym obci
ąż
eniem finansowym dla przedsi
ę
biorstwa
jest zakup kompletnej linii do przetopu oraz walcowania stali. Całkowity koszt zakupu tego
urz
ą
dzenia to wydatek około 4, 5mln zł. To jedyny koszt wst
ę
pny. Oprócz zakupu potrzebnego
sprz
ę
tu kolejnymi obci
ąż
eniami b
ę
d
ą
koszty pracy pieca oraz koszty jego obsługi. Na te pierwsze
składaj
ą
si
ę
opłaty za energi
ę
elektryczn
ą
wydatki zwi
ą
zane z okresowymi badaniami oraz koszty
zakupu dodatków stopowych gwarantuj
ą
cych jednakowe parametry i powtarzalno
ść
odlewu, b
ą
d
ź
k
ę
sów. Koszty obsługi pieca stanowione s
ą
przez wydatki zwi
ą
zane z zatrudnieniem odlewnika
czuwaj
ą
cego nad przebiegiem procesu, a tak
ż
e, jako
ś
ci
ą
stopów oraz pracownika obsługuj
ą
cego
lini
ę
. Zestawienie powy
ż
szych wydatków obrazuje tabela 1.
Tabela 1. Koszty zakupu oraz u
ż
ytkowania nowej linii technologicznej do przetopu wiórów (koszty u
ż
ytkowania
oraz obsługi dotycz
ą
jednego procesu przetopu)
Ź
ródło: opracowanie własne
Table 1. Capital expenditures of investition
ZAKUP KOMPLETNEJ LINII TECHNOLOGICZNEJ
4 500 000 zł
KOSZTY U
Ż
YTKOWNIKA
OPŁATY ZA ENERGI
Ę
ELEKTRYCZN
Ą
0,233zł/KWh x 200KWh x 9h =
419,40 zł
BADANIA OKRESOWE
25 zł
DODATKI STOPOWE
390 zł
KOSZTY OBSŁUGI
ETAT PRACOWNIKA OBSŁUGI
9h x 11zł
99 zł
ETET ODLEWNIKA
100 zł
RAZEM
933 zł
Aby proces topienia stali był w omawianym przypadku opłacalny, musi odbywa
ć
si
ę
przy jak
najni
ż
szych cenach energii elektrycznej, która w indukcyjnej metodzie przetopu stanowi prawie
80% całkowitych kosztów produkcji. Mo
ż
na, wi
ę
c zało
ż
y
ć
,
ż
e topienie b
ę
dzie odbywa
ć
si
ę
jedynie podczas obowi
ą
zywania taryfy nocnej dla energii elektrycznej, która jest wówczas 30%
ta
ń
sza. Taryfa ta obowi
ą
zuje przez 9h, natomiast stal, b
ę
dzie si
ę
topi
ć
jedynie przez 4h. Pojawia
si
ę
, wi
ę
c problem wynikaj
ą
cy z nadmiaru czasu i niewystarczaj
ą
cej ilo
ś
ci surowca potrzebnego do
całkowitego wykorzystania czasu przetopu, czyli znacznego niewykorzystania mo
ż
liwo
ś
ci
produkcyjnych kupowanego pieca. Problem ten mo
ż
e si
ę
jednak okaza
ć
si
ę
dla przedsi
ę
biorstwa
szans
ą
na zwi
ę
kszenie przychodów. Jest tak, dlatego,
ż
e w tym momencie przedsi
ę
biorstwo staje
si
ę
swoist
ą
"mikrohut
ą
”, która na własne potrzeby mo
ż
e kupowa
ć
stal nierdzewn
ą
z punktów
539
[ Pobierz całość w formacie PDF ]