[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
ZUŻYCIE ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W POLSCE
M
AŁGORZATA
S
URAWSKA
,
R
AFAŁ
K
OŁODZIEJCZYK
Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa
Wspólna 30, 00-930 Warszawa
wo@piorin.gov.pl
I.
WSTĘP
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa w celu zapewnienia skutecz-
nego nadzoru nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin monitoruje zużycie
środków ochrony roślin. Zbieranie informacji na ten temat dotyczy rodzaju i ilości sto-
sowanych środków ochrony roślin w poszczególnych uprawach, zarówno na poziomie
regionalnym jak i ogólnokrajowym. Podstawę prawną dla realizacji tego zadania stano-
wi obecnie ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11,
poz. 94, ze zm.)
II. MATERIAŁ I METODY
Dane dotyczące zużycia środków ochrony roślin, zgodnie z przyjętą metodyką ba-
dań opartą na wytycznych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD),
zbierane są przez inspektorów Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa
w trakcie wizyt bezpośrednich w gospodarstwach rolnych, a ich pozyskiwanie bazuje na
prowadzonej przez rolnika ewidencji wykonywanych zabiegów ochrony roślin, której
obowiązek sporządzania został wprowadzony ustawowo w 2001 roku. Informacje
umieszczane w ankietach dotyczą: rodzaju uprawy i jej powierzchni, terminu wykona-
nia zabiegów, nazwy zastosowanych środków ochrony roślin, ich dawki, powierzchni,
na której wykonano zabieg oraz przyczyny zastosowania środka.
Zgodnie z wytycznymi, dane o zastosowanych środkach ochrony roślin w poszcze-
gólnych uprawach obejmują okres od czasu zakończenia zbioru poprzedniej uprawy np.
zabiegi odkażające, odchwaszczające, zaprawianie nasion oraz chemiczne zabiegi
w trakcie wegetacji, aż do okresu zbioru uprawy objętej monitoringiem.
Liczba wizytowanych gospodarstw wynika z reprezentatywnej próby statystycznej
dla każdej uprawy, która nie jest określana centralnie dla całego kraju, lecz na poziomie
każdego z 16 województw, przy zastosowaniu jednolitego sposobu jej wyliczania,
zgodnego z opracowaną metodyką. Podstawę wyliczenia próby statystycznej stanowi
podział gospodarstw na grupy obszarowe oraz liczba gospodarstw w poszczególnej gru-
pie, z wyłączeniem gospodarstw poniżej 1 ha.
Zużycie środków ochrony roślin w Polsce
471
Tabela 1. Podział gospodarstw na grupy obszarowe w roku 2004
Table 1. Farm division into the farm size group (2004)
Grupa obszarowa
Farm size group
Przedziały wielkości
Farm size
Liczba gospodarstw
Number of farms
Powierzchnia gospodarstw
Farm area
[ha]
I
1,0–5,0 ha
1 128 652
3 121 223
II
5,1–15,0 ha
610 157
5 680 797
III
15,1–50,0 ha
180 080
4 607 729
IV
Pow. > 50,0 ha
Area > 50.0 ha
18 539
4 155 026
Razem – Total
1 937 428
17 564 775
Opracowany wieloletni harmonogram monitoringu określa, jakie uprawy w danym
roku podlegają analizie pod kątem zastosowanych środków ochrony roślin przy założe-
niu, że aktualizacja danych dla poszczególnych upraw następuje co 4 lata.
Tabela 2. Harmonogram zakresu i częstotliwości badań
Table 2. Schedule of surveying scope and frequency
2002
X
2003 X2
X
X1
2004
X
X
X2
X
2005
X2
X
X
X2
2006
X
X
X
X1
2007 X2
X
X1
2008
X
X
X2
X
2009 X3
X
X
X2
2010
X
X
X
X1
Zboża – Cereals
Warzywa – Vegetables
Uprawy sadownicze
Orchard crops
X2 – pszenica jara, ozima i żyto
– spring and winter wheat, rye
X1 – kapusta, cebula, marchew, buraki
– cabbage, onion, carrot, beets
X1 – jabłoń, śliwa
– apple, plum
X3 – jęczmień jary , ozimy i owies
– spring and winter barley, oats
X2 – ogórki, pomidory, papryka, sałata
– cucumbers, tomatoes, peppers, lettuce
X2 – wiśnie, porzeczki
– cherry, currant
(gruntowe i spod osłon)
(outdoor and protected)
472
Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
W roku 2005 zakończył się pierwszy 4-letni cykl zbierania informacji, który dostar-
czył wiedzy o rodzaju i ilości zastosowanych środków ochrony roślin w każdej uprawie
ważnej z gospodarczego punktu widzenia, co umożliwiło wyliczenie średniej zużycia
środków ochrony roślin dla poszczególnych upraw uwzględnionych w harmonogramie.
(Surawska i Malec 2003a, b; Surawska i Prugar 2004).
III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
W
2002 roku
inspektorzy przystąpili do zbierania informacji o stosowaniu środków
ochrony roślin w jednej z najważniejszych upraw w Polsce – uprawie ziemniaków.
Podstawę opracowania zbiorczego zestawienia wyników stanowiło 7 419 ankiet sporzą-
dzonych głównie w gospodarstwach, w których prowadzona była ewidencja zabiegów
ochrony roślin.
Tabela 3. Zużycie środków ochrony roślin w uprawie ziemniaków w roku 2002 przeliczeniu na
substancje aktywne
Table 3. Pesticide usage indicators: potatoes (2002)
Uprawa – Crop
Ziemniak – Potatoes
Liczba sporządzonych ankiet
Numer of surveys
7 419
Powierzchnia uprawna wynikająca z badanej próby [ha]
Surveyed area [ha]
22 796,85
Średnie zużycie substancji aktywnych w kg/ha
Mean usage of a.s. [kg/ha]
3,52
w tym:
including:
środki grzybobójcze
2,94
fungicides
środki chwastobójcze
0,46
herbicides
środki owadobójcze
0,10
insecticides
regulatory wzrostu
0,00
plant growth regulators
pozostałe środki ochrony roślin
0,02
others
Powierzchnia uprawna ziemniaków w kraju
The total potato crop area
957 459,10
Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawie ziemniaka w kraju wynosiło
3,52 kg/ha, z czego środki grzybobójcze stanowiły aż 2,94 kg s.a./ha. Poziom stosowa-
nia środków ochrony roślin w poszczególnych województwach przedstawia się nastę-
pująco:
Zużycie środków ochrony roślin w Polsce
473
Tabela 4. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawie ziemniaków w układzie województw
Table 4. Mean usage of active substance in potatoes in particular voivodeship
W tym
Includes
Średnie zużycie s.a.
Mean usage of a.s.
[kg/ha]
środki
grzybobójcze
fungicides
środki
chwastobójcze
herbicides
środki
owadobójcze
insecticides
Dolnośląskie
5,33
4,45
0,78
0,07
Kujawsko-pomorskie
3,56
3,01
0,45
0,09
Lubelskie
2,58
2,16
0,33
0,09
Lubuskie
3,90
3,60
0,20
0,10
Łódzkie
2,96
2,34
0,55
0,07
Małopolskie
1,62
1,41
0,18
0,02
Mazowieckie
3,91
2,73
0,82
0,36
Opolskie
4,98
3,92
0,82
0,10
Podkarpackie
1,30
1,11
0,13
0,06
Podlaskie
1,59
1,38
0,10
0,11
Pomorskie
4,10
3,43
0,53
0,08
Śląskie
3,19
2,60
0,50
0,06
Świętokrzyskie
1,80
1,44
0,28
0,08
Warmińsko-mazurskie
3,20
2,60
0,50
0,10
Wielkopolskie
5,30
4,63
0,56
0,11
Zachodniopomorskie
7,05
6,15
0,80
0,10
Rok 2003
był drugim rokiem monitorowania przez Inspekcję zużycia środków ochro-
ny roślin. Zgodnie z opracowanym harmonogramem monitoring objął następujące upra-
wy: buraki cukrowe, pszenicę ozimą i jarą, żyto oraz uprawy sadownicze: jabłonie i śliwy.
Dane dotyczące zużycia środków ochrony roślin w monitorowanych uprawach zebrane
zostały w oparciu o 10 319 ankiet i objęły łącznie powierzchnię blisko 218 218 ha. W po-
szczególnych uprawach powyższe dane przedstawiały się następująco:
Tabela 5. Zestawienie liczby ankiet i powierzchni upraw objętej ankietami w roku 2003
Table 5. Number of surveys and surveyed area (2003)
Uprawa
Crop
Liczba ankiet
Number of surveys
Pow. uprawna wynikająca z ankiet
Surveyed area
[ha]
Burak cukrowy – Sugar beets
1 591
35 143,72
Pszenica jara – Spring wheat
2 784
100 177,62
Pszenica ozima – Winter wheat
2 007
32 768,62
Żyto – Rye
2 191
42 994,52
Jabłoń – Apple
1 054
6 348,59
Śliwa – Plum
692
784,75
Województwo
Voivodeship
474
Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (1) 2006
W roku 2003 średnie zużycie substancji aktywnych w uprawie buraka cukrowego
wynosiło 2,57 kg; pszenicy jarej 1,10 kg; pszenicy ozimej 1,85 kg; życie 0,52 kg; jabło-
ni 9,28 kg oraz śliwie 4,00 kg. W rozbiciu na poszczególne rodzaje środków wyniki te
przedstawiają się następująco:
Tabela 6. Średnie zużycie środków ochrony roślin w przeliczeniu na substancję aktywną w upra-
wach monitorowanych w roku 2003
Table 6. Mean values of active substance usage for the crops surveyed, according to the type of
pesticides applied (2003)
Średnie
zużycie
s. a.
Mean
usage of
a.s. in
[kg/ha]
W tym
Includes
Uprawa
Crop
Burak cukrowy
Sugar beets
2,57
0,35
2,06
0,08
0,01
0,07
Pszenica jara
Spring wheat
1,10
0,42
0,45
0,01
0,21
0,01
Pszenica ozima
Winter wheat
1,85
0,64
0,73
0,02
0,44
0,02
Żyto – Rye
0,52
0,13
0,33
0,00
0,05
0,01
Jabłoń – Apple
9,28
6,91
1,01
1,27
0,03
0,06
Śliwa – Plum
4,00
1,96
0,39
1,63
0,01
0,01
Tabela 7. Średnie zużycie substancji aktywnych w uprawach objętych monitoringiem w roku
2003 w układzie województw
Table 7. Mean values of active substance usage for the crops surveyed in particular voivodeship
(2003)
Średnie zużycie s. a. w uprawach – Mean usage of a.s.
[kg/ha]
Województwo
Voivodeship
burak
cukrowy
sugar beets
jabłonie
apple
pszenica
jara
spring
wheat
pszenica
ozima
winter
wheat
śliwy
plum
żyto
rye
1
2
3
4
5
6
7
Dolnośląskie
2,58
4,41
1,05
2,23
3,33
0,67
Mazowieckie
2,19
9,19
1,11
1,86
3,57
0,32
Małopolskie
3,53
9,44
1,23
1,08
2,98
0,35
Podkarpackie
2,63
4,96
0,99
0,94
1,40
0,49
Wielkopolskie
2,96
11,88
0,94
2,32
6,66
0,90
[ Pobierz całość w formacie PDF ]