[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Zajęcia 12
•
Powtórzenie najważniejszych treści
wykładów:
•
Analiza zachowania
•
Warunkowanie klasyczne
•
Warunkowanie sprawcze
•
Zwiększanie częstości zachowania
•
Zmniejszanie częstości zachowania
•
Kontrola bodźcowa: generalizacja i różnicowanie
•
Wzmacnianie sporadyczne i rozkłady wzmacniania
•
Dokonywanie wyboru: prawo dopasowania
•
Impulsywność i dyskontowanie
•
Proces dyskontowania
Analiza zachowania
•
Dziedzina psychologii, w której bada się związki
między zachowaniem (zmienna zależna), a
środowiskiem (zmienna niezależna)
•
Badanie zależności A-B-C
•
Trzy działy AZ:
•
Eksperymentalna analiza zachowania
•
Stosowana analiza zachowania
•
Konceptualna (teoretyczna) analiza zachowania
•
Filozofia nauki w ramach AZ – radykalny
behawioryzm Skinnera
Radykalny behawioryzm
•
Zainteresowanie zachowaniem pojedynczych osób, a nie grup i
ich uśrednionych wyników
•
Zainteresowanie dotyczy opisu, wyjaśniania i przewidywania
zachowania– teorie pozostają na poziomie zachowania
•
Jednopodmiotowe schematy eksperymentalne (np. ABAB)
•
Graficzna analiza danych
•
Nie psychologia S-R
•
Człowiek to nie maszyna: myśli, czuje, działa, ale wszystko to są
zachowania, przejawy aktywności organizmu, dane do analiz,
a nie zmienne wyjasniające
•
Wszystkie zachowania podlegają prawom; wszystkie
kontrolowane są przez środowisko (ABC)
1
Warunkowanie klasyczne
•
Rola adaptacyjna: przewidywanie jednych zdarzeń na
podstawie występowanie innych zdarzeń i wcześniejsze
przygotowanie się
•
Odruchy bezwarunkowe – szeroka klasa, od wydzielania śliny,
przez emocje (strach), po aktywność układu
immunologicznego
•
Schemat:
Warunkowanie klasyczne -niezbędne
warunki
•
Styczność w czasie (Pawłow)
•
Zależność (kontyngencja) (Recsorla)
•
Wartość informacyjna (Kamin, Rescorla,
Wagner)
–
Efekt zacieniania
–
Efekt blokowania
Równanie Rescorli-Wagnera
•
V
n
= K (
Λ
- V
n-1
)
•
Zmiana siły związku jest proporcjonalna do różnicy między
maksymalną siłą związku, a siłą związku występującą w
poprzedniej próbie. Wraz ze wzrostem siły związku (V) z
próby na próbę, wartość (
Λ
-V
n-1
) będzie coraz mniejsza, a
wraz z nią zmniejszać się będzie przyrost siły związku, czyli
V
n
•
Alternatywna interpretacja (Mazur, 2006): model jest
matematycznym zobrazowaniem koncepcji zaskoczenia –
uczenie zajdzie jedynie, gdy obiekt zostaje zaskoczony, tzn.
gdy to co się dzieje jest różne od tego, czego oczekiwał (bo
już znał/doświadczył)
2
WARUNKOWANIE INSTRUMENTALNE
(SPRAWCZE)
•
Znaczenie przystosowawcze:
–
uczenie się, o możliwości wywoływania zmian
w środowisku i dostosowywanie zachowania
do tych zmian, czyli efektów (konsekwencji)
•
Schemat A B C
•
Kształtowanie zachowania metodą
kolejnych przybliżeń
•
Szczególna rola konsekwencji
Typy konsekwencji zachowania
Zwiększanie częstości zachowania
–
Wzmacnianie pozytywne
–
Wzmacnianie negatywne
•
Ucieczka
•
Unikanie
–
Ewolucja definicji wzmocnienia
•
Prawo efektu Thorndikea
•
Definicja funkcjonalna Skinnera
•
Teoria redukcji potrzeby i popędu Clarka Hulla
•
Koncepcja trans-sytuacyjności Paula Meehla
•
Teoria/zasady Premacka
•
Teorie nierównowagi/deprywacji reakcji
3
Teoria (zasada) Premacka
•
Wg Premacka zasadne jest charakteryzowanie
wzmacniania, jako zależności między dwoma
zachowaniami (reakcjami), a nie reakcją i bodźcem
•
Różne zachowania mają różne prawdopodobieństwo
wystąpienia
•
Prawdopodobieństwo reakcji może być różne w różnych
sytuacjach i kontekstach (relatywność wzmocnień)
•
Zachowania bardziej prawdopodobne będą wzmacniały
(nasilały) zachowania mniej prawdopodobne, o ile bez
nich nie będą możliwe
Teoria deprywacji reakcji
Zmniejszanie częstości zachowania
•
Karanie pozytywne (pałka policyjna)
•
Karanie negatywne (mandat)
•
Karanie w ujęciu Davida Premacka
•
Wygaszanie (problem eksplozji)
•
Model najmniej awersyjnych
interwencji
4
Karanie w ujęciu Premacka
•
Kolejna z zasad Premacka mówi, że jeśli
człowiek lub zwierzę wykonuje bardziej
prawdopodobne reakcje (robi to, co lubi) i
w konsekwencji musi angażować się w
mniej prawdopodobne reakcje (robić to,
na co nie ma ochoty), to spowoduje to
zmniejszenie częstości angażowania się w
ulubioną czynność.
Model najmniej awersyjnych interwencji
•
Model najmniej restrykcyjnej terapii
zakłada, Ŝe terapeuta pracujący np. z
osobami niepełnosprawnymi uŜywa tylko tych procedur, które są
konieczne
i
wystarczające
do wyeliminowania zachowań niepoŜądanych.
• Terapeuta moŜe zastosować procedurę bardziej restrykcyjną tylko
wówczas, gdy sam udokumentował nieskuteczność procedury mniej
restrykcyjnej, lub gdy dane z literatury fachowej wykazują, Ŝe w podobnych
przypadkach procedura mniej restrykcyjna była nieskuteczna
.
• Techniki eliminowania zachowań niepoŜądanych moŜna uszeregować od
najmniej do najbardziej restrykcyjnych (awersyjnych), np.:
• Nasycanie
• Wygaszanie
• Timeout bez wykluczenia
• Hiperkorekcja
• Timeout z wykluczeniem
• Unieruchomienie
• Stosowanie bodźców awersyjnych (ale nie bodźce bólowe i krzyk!)
Bodźcowa kontrola zachowania
•
Bodźce kontrolujące: różnicujące i
wygaszeniowe
•
Różnicowanie symultaniczne i sukcesywne
•
Łańcuchy reakcji (homogeniczne i
heterogeniczne)
•
Wzmocnienia pierwotne i wzmocnienia
wtórne
•
Kontrast behawioralny (pozytywny i
negatywny)
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]