[ Pobierz całość w formacie PDF ]
W@R.Unfr-
rvrtZ
) \
LOGOPEEV'EZTW
Malgorzata
Szalif
ska-0torowska,
logopeda
Poradnia
Logopedyczna
wGliwicach,
Szkola
Podstawowa
nr6wPyskowicach
przewodnicz4ca
sekcji,,Afazja"gliwickiego
Stowarzyszenia
0sribNiepelnosprawnych
czlonek
Powiatowej
Spolecznej
Rady
dospraw
0s6bNiepelnosprawnych
wGliwicach
Zrozumie(
afatyko
Streszczenie
Rys.2.
Chorobywsp6listniej4ce
(na
podstawiebadari
Wartykule
przedstawiono
sytuacjg
socjopsychologicznq
chorego
wlasnvch)
zafazjq,wynikibadafiwzakresie
wplywu
plci
iwieku
okreilenia
I chorobyukladu
krq2enia
jej
bezpo(rednie
naafazjg,
rodzaje
afazjioraz
przyczyny,
atak2e
ideg
rolirodziny
ispoleczeristwa
wewspieraniu
chorych
zafazjq.
I chorobyserca
Summary
*
nadci5nienie
presents
Thisarticle
sociopsicological
situation
ofasickperson
with
(gender),
aphasia.The
results
ofthe
researches
inthefield
ofsex
age,
r
onkologiczne
typesofaphasia
and
itsdirectcauses.
The
ideaofthefamily
role
person
and
thesupportofthe
sick
withaphasia.
t cukrzyca
Nazja(ang.
aphasia)
to utratamowy,zaburzeniemowy
spowodowaneuszkodzeniemkory m6zgowej, utrata
zdolno$cim6wienia
i rozumieniawlpowiedzi slownych
w nastgpstwiezmian w korze m6zgowej
(Surowaniec
1996:9). Analizuj4cprzyczqy afazji,stwierdzasig,ie naj-
czgstszym czynnikiem
sprawczym
Z analizydokumentacji medycznejw1'nikE
Lew grupie22
os6bwyst4pilychorobyukladukr4Zenia,
w t;nnu 13dotyczy
to samegoserca (choroba niedokrwienna
serca,zawal
mig$nia sercowego,migotanie
przedsionk6w).Te dane
potwierdzaj4
opinig o
$rm,
Ze
choroby ukladu kr42enia
nale24obecnie do najczgstszychchor6b. Drug4 liczna
grupg stanoviq chorzy na nadci6nienie
-
ta choroba
wyst4pilau 12 os6b.Natomiast
5
spo5r6dchorychleczo-
nychjestonkologicznie
(gu
zyjellt,tarczycy,migdal6w).
j
estudarm6 zgu
(L
eibold
2004: 20). Badaniawlasne,
w kt6rych populacjebadan4
stanowilo
36
chorych
z afazjqwykazaly,Zeudar m6zgu
byl
przyczyn4
utraty mowy
u 28 os6b. Przyczyny afazji
ilustrujerysunekl.
Afazjaa ple(
Nazja doryka wigkszej liczby mgLczyzn niz kobiet.
WSr6d badanej
grupy
kobiety stanowiqdokladnie
l/3.
Wlnika to z pewnor(ci4z tego,2emgiczyLnis4w
grupie
podwyzszonego
Rys.l. Przyczyny
afazji
(na
podstawiebadariwlasnych)
I
udar
niedokrwienny
I udarkrwotoczny
ryzyka
zagroLeniaudarem m6zgu.Rysu,
nek3przedstawia
zaleZno6
&fazji odplci.
&
urazczaszkowa-
m6zgowy
I
nowotwory
mozgu
Wlnrikaz niego,Leu23 os6bwyst4piludarniedokrwienny,
au 5
-
udarkrwotoczny,t
3
os6bwyst4pil
urazczaszkowo-
-m6zgowy
(wypadki
komunikaryjne),
au 5
-
gazymozga.
Udar m6zgu to nie
samoistnachorob4 lecz powiklanie
bgd4cenastgpstwem
Rys.
3.Afazjaaplei
(na
podstawiebadariwlasnych)
I
mq2czy2ni
r
kobiety
innego
schorzenia.WSr6d przyczyn
udaru G. Leiboldwyrnienia(ZOO+'ZO),
.
stwardnienie
tgtnicm6zgowych(arteriosklerozg),
.
uwarunkowania
genetyczne,
.
nieprawidlowe
cirinienie
Afazjaawiekchorych
Udar m6zgu to nie,
1ak
dlugo uwaZano,
choroba
starc6w.WigkszoSc
t
gtnicze,
ludzito
osobystarsze,po 65.roku Zycia,
ale dramatycznie
przybpva os6b mlodych. Statystycznie
pierwszy
ataknastgpuje
terazokolo 48. roku zycia.Grupg
najwigkzego
ryzyka
wyst4pieruaudarustanowiqmgLczyLni
stosunkowomlodzi,wwieku
40-50lat
(Leibold
2004:30).
.
cukrzyca.
U wielu chorych
wystgpujezbiegwigkszejlrczbyprzyczyn.
Dodatkowo
obci4iaj4cechorobywsp6listniej4cew badanej
grupie
afaryk6w(36
os6b)przedstawia
rysunek
2.
21
'd@RUnfr
Ttvn
ilz
.
J \
LOGAPfuDTTAZE{E
tnv. ostrych
zdarze{kardio-
logicznych
(zawaly,migotanieprzedsionk6w,
zgon) zaleLy
od sltuacji
synoptycznej
(uklad6w
ciSnienia)
i uklad6w
niZowych
w strefiefront6w atmosferycznych.
Rysunek6
przedstawia
wyst4pienieepizod6wchorobowych
ze skut-
kiem
w
postaci
afazjiprzy uwzglgdnieniu
zmianmeteoro-
logicznych charakterystycznychdla
czterech p6r roku
naszegoklimatu. Na zdrowie
badanychw najmniejszym
stopniu
wp\nvajesieri.
Badania
vrykazaly,ze czgstoSc
Potwierdzaj4to przeprowadzone
badania.Zebranedane
wskazuj4,2ewigkszoSichorychz afazj4to
osobywprzedziale
wieku 40-70 lat
(77yo).
Dane te ilustruje
rysunek
4.
Rys.4. Afazjaa
wiekchorych(napodstawiebadanwlasnych)
r do30 lat
r do 4$ lat
* do50 lat
(na podstawiebadari
Rys.6. Pory roku a zachorowania
: do6Olat
wlasnvch)
I do70 lat
a
doSOlat
I lato
r
jesieri
* zirna
I
wiosna
ruchowe
Jak
podaje
P. Duss
(P4chalska
1999:106),do
naj-
czgstszych
zabarzertwystgpujarychw nastgpstwieuszko-
dzenia
m6zguw sferzeruchowej nalez4niedowladyi po-
raZenia
Zaburzenia
lednej
polowycialaorazapraksja.MogqteZuystapii
zaburzeniakoordlnacji ruchowej
-
ataksja.Na skutek
uszkodzeniaodpowiednichczgScip6lkuli
lewej (odrodki
mo$y) dochodzidozaburzeniaczlnno6ciruchowejpo
stro-
nie
prawej
i odwrotnie
-
przy uszkodzeniuokolic prawej
p6lkuli m6zgowejnastgpujezaburzeniec4mnorici
rucho-
wychlewejstronyciala.
W badanej grupie chorych
z afazj4niedowlady
prawostronne w zakresie
koiczyn
g6rnych
i dolnych
w roinym nasileniu dotkngly 27 os6b.
Niedowlady
lewostronnewystqpilytylko u 2 os6b,natomiastu
kolej-
nych 2 utrzymalo sig pora2enieczterokonczynowe.
U 5 os6bnie bylo oznakzadnychniedowlad6w.
Apraksja
awszczeg6lno6ci
afazii
Jest
wiele r62norodnych
klaslfikacji afaziiw zaleL-
no6ci od przyjgtych kr1'teri6w.
Do cel6w niniejszych
rorwaLanprzygto za
J.
Panasiuk
(2009: 42) klasyfikacjg
opart4nat)? achzabar
zen alatycznych
l. a{az)agl6wnie
ekspresfna
(glO-ttl"
ruchowa,moto-
ryczna),
2.. afazjagl6wnie
impresfna
(glOrvtti"
czuciowa,senso-
ryczna),
3. afazjaekspresf
Klasyfikacje
no-impresf
na (mieszana),
4. afa4aamnesryczna
(
nominacy;na),
5. afazjaglobalna
(calkowita,
totalna).
W grupie 6 uwzglgdniono
cechy afatyczne,
apraksjaoralnatowar
zy
szyla3L
chorym.
kt6re ust4pity
u afaryk6w
(na
podstawie
badan
Rys.
5.
Zaburzeniarachowe
i.
Rysunek 7 przedstawia
wystgpowanieokreSlonychro-
dzajowzaburzedwbadaneigrupie.
pod koniechospitalizacf
wlasnvch)
I niedowlad
prawostronny
r
niedowlad
lewostronny
€ pora2enie
czterokoticzynowe
I bezoznak
niedowladu
podstawie
badari
Rys.
7.
Rodzajezabarzertafatycznych(na
wlasnvch)
r ad.1
r
ad.Z
I ad,3
I ad.4
azachorowania
B. Krawczykz
ZakladuKlimatologiiInstytutu
Geografiii Przestrzennego
Objawymeteorotlopowe
r
ad.5
*
ad.6
PAN wWar-
Zagospodarowania
szawie
(Krawczyk
2002,7
)
stwierdza,
ieby(. moLeumeteo-
ropat6w bodZcepogodowenie powoduj4 wyst4pienia
choroby,leczzaostrzaj4jejobj
logopedycznei
Wszysry chorzy z badanej grupy poddani
zostali
terapii logopedyczneji rehabilitacjiruchowej.
Niekt6rzy
trafili na konsultacjg
Czas
terapii
awy.Meteoropacizdarzaj
q
sig
w6r6d ludzi chorych, a takie choroby
jak wiericowa,
nadci6nieniezahczasigdo tzw.chor6bmeteorotropowych.
terapig
ju2 w
pierwsqnn
i ewentualn4
22
Iffr ilZ
miesi4cu
po epizodzie(
4 osoby),w
pierwszym
p6k ocza(7
),
w
pierwszizm
roku (S).
Stymulowanie
i
odbudowa
ko_
munikacji
blwa procesem
dlugotrwahrnn
spoleczne
,,Nie zawszebgdziemy
mogli pom6c,
ale
staraj_
my
sig przynajmniej
o jedno:
nie
pozostawia( ludzi
w ich
nieszczgsciu"
Wsparcie
i w
przypadku
7 os6b okres
ten q'ni6sl
3 lata,
a w przypadku
l0 nawet
pov,ryiej4lat.
Rys.
8.Okresyterapii(na
podstawiebadari
wlasnych)
(k.
l.
Trschner).
Utrata mo2liwodcijgzykowego
porozumiewania
sig
w przypadku
afazji
prowadzi
do powa2nych
zal<I6cert
w funkcjonowaniu
chorego.
pom6c
j
zrozumiei
trudn4
sytlacjg
choregomusz4
wszystkie
osoby
maj4cebezpo_
Srednikontakt
z chorynn.
Wlogopedycznej
terapii.hor"go
z afazj
E
pr omuJesig
modelwsparcia
spolecznego,
I
do1m-ca
I
do6 m-cy
tr do
12m-cy
I
do24m-cy
t
do48
m-cy
&
do48 m-cy
e
powyiej
* rr-".h
kt6rego-wspiera
sig
pacjentaw jego
procesie
przywracania
komunikacji
z otoczeniem.af"tfl
nie jest
samadresatem
1.1
f,o-o*
lecz
pomocy potrzebuje
cala jego
rodzina.
Zkoleibez
pomocyrodziny(p4chalska
1999:
345) chorv
z afazj4moieby(
na
zawszewyobcowany
z
iyciaqpol".i_
nego,skazanyna
Rodzinachorego
zafazjq
Chory z afazj4
skazany
tzw.,,Smie
rc socjaln4,,.
By wspomagai
powr6t do Lycia
chorych
z zabarze_
niami komunikacji,
w sryczniu
2003 roku
przy gliwickim
Stowarzyszeniu
Os6b
Niepelnosprawnych
powolalam
do Lyciasekcjg
AFAZJA
Zajgciawformie
comiesiecznych
spotkari
przeznaczone
jest
na
pomoc os6b
trzecich.
Najczg$ciej
sq to
osoby
najbTilsze,
wsp6lmal2onkowie,
dzieci,
r odze{stwo,
dalsikrewni.
Rodzinyi
ihorzv
podkre6la_
j4 fakt,iL
adar,niemota
spotyka
ich nagle,
bezostrze2enia
iprzygotowania
na
tak4traumg.
Chorynie
zawszema
swra_
domo5i
swojegostanu,
a;edlima,
to
jest
glgbokozaniepoko_
jony t1rm,
co sigz nim
dzieje.
Rodzinaprzetywa
olbizvmi
stres,kt6ry
spotggowany
s4dia chorych
z afazj4i
ich rodzin.
W gronie
pracuj4cych
wolontariuszy,
opro,r"logoped6w,
jest
tak2elekarz
neurolog
i psycholog.
Nadrzgdr,f^-
."1"-
jest
p_omoc
chorym
z afazj4
opaszczaj4cym
oddzialy
nzurologicznp,
szcTggolnLe
jest
niezrozumieniem
dla
stanu
chorego.
Czgsto
po raz pierwszy
spostzegaj4
osobg
bez
kontaktuwerbalnego,
a
jeszcze
$zrn
pozostawionym
samym
sobie,
bez mo2liwo6ci
skorzystania
ze specjalistycznej
pomocy.
W
przlpadku chorych
,ryjqryrh
w rodzinie
_
fo-o:
tej rodzinie,
gdy wyst4pienie
epizodg
kt6rego
konsekwencj4
jest
to ktoS,zLm
sqzwr4zani
emocjonalnie.
Pojawia
sigbezsilno6c,
bezradnoSi
z
iednei
stronyi
przeogromna
chgi pomocy
zdrugiej.
wla$ciwej
vnedzy
pomoc moLe
by( chybion4
dzialania
mogq bardziej
zaszkodzii
niZ pomoc,
np.
wrr_
rgczamybliskiego
we
wszystkich
prozaicrny.h
.ryrrrroS.i".h
zamiastzachgcac
do
samoobslugi.
Nale2y
srymulowac
do pracy tak2e
po to,
by chorya-
,r*e.ryf
2e potrafi
to
wykonag
a poprzez
cwiczenie
osi4gn4lwigkszq
,pr"-_
no3i.
Wprzeciwn).rn
razie
pomy3li,
2erokowarua
s4
gorsze
niL
w rzeczTwisto$ci.
jest
utrata
,ry , iurr"nie
mowy,
wymaga
stalego
wsparcia
ze strony
rodziny,
Wla6nie
naybliZ-si
chorego,
partnerzy,
dzieci,czasem
rodzice
musz4
przezwycigzy(
olbrzymistres,
by m6c
pelnii swoj4
donios4
rolgw
procesie
rehabilitacji.
Zadania
wolontariuszy
sekcj
i,\FAZJA:
.
prowadzenie
terapii logopedycznej
z elementami
psychoterapii,
.
strrnnulowanie
Inn4 niewla6ciw4
postaw4jest
nadmierny
opt'r.nnizm,
bior4cysigz
mechanizmu
wyparcia
_
na pewnl,jut
leptejni2
przekonuje
lekarz,
togoirdo
Xo
dzinom
chorego
potrzebna
jest
przedewszystkim
rzetelna
wiedza
i prawdziwa
informacja
dotycz4ca
stanu
zdrowia
chorego,
atakZe
duZewsparcie.
Tylko
silnyopiekun
wesprze
wprocesie
rehabilitacji
swojego
bliskiego.
rehabilita
cji choregoz
afazj4,
.
wl4czenie
ro_dziny
chorego
wproces
rehabilitacji
.
pomoc rodzinom
w rozwi4zywaniu
problem6w,
udzielanie
wskaz6welg
jak
skutecznie
pom6cchoremu
i sobie,
.
p opularyzacja
vnedzy
na
temat afazji
wk od,chorych
i ich
rodzin,
.
pomoc w adaptacji
chorego
do nowych
warunk6w
Lvcia,
.
promowanie
idei
wsparcia
spolecznego
poprzez
uwra2liwianie
otoczenia
na
problemy
iehabiiitacyi
chorychzafazj4.
Rys
9
|
cqlej
pomocykorzystaj
+
chorzy
z afazj4?
(na
podstawie
badariwlasnych)
I dzieci
t wsp6lmatzonka
*
rodzefstwa
I rodzic6w
5 dzieci
wrazze
wsp6fmai2onkiem
€ z niczyjej(osoby
sam
otne)
23
Tnn
n7 l-r'@RUnfr
"
) \" LAGAPE]DYAZTVE
atazii
wedlugpodeitcia
6.
Panasiuk
1.,
2009,
Diagnozowanie
w nurohgi,
PZMIL,
topograJiczna
Diagnwtyka
t
Logopedyczny'nr
l'
cznego,,,Biuletyn
anality
il*r}lrt9,
1999'Afaziolagla,PWN,Warszawa-Iftakow
2. Krawcryk8.,?002,
pogod.a
7. P4chalskaivl,
nazdrwie,,,Biuletyn
MinistraNauki
logo'
slownikterminologit
8. surowaniec
J.,
1995,Logopedyczny
i szkolniawawlzszego',nr7.
l3ak6w'
y
dawnicnvo
Edukacyine,
pedycznei,W
AWJv{,Warszawa
4. PanasiukJ,
1998,Logopedyana
3. Leibold
G.,2004,1J
dnrmdzgu,
M'' 2003,zrozumiet
afazic'
'NovtmY
t
aJazji,
metodologin
diagnonwania
:,#:;:fi:*'u"
Terapeutnw
Mowy,
Oo.fr"!: Stowarzyszenia
f
w'] Afazia,Brutetyn
M., 2008,Mowa
i milcaie Niezloto,
Ice'
10.
Szalinska-Otorowska
T.6,TarkowskiZ.
(red.),Lublin.
5.Panasiuk
J1
2009,Afazia,
PodyplomoweStudium
Neuro-
lnformacypy
(29'05.2008
r')'
Miejsh
Serwis
cierpienie,
,"
,,'
,
,.,::,
....'
;i:r.i
;'
::
,*)lF?pi{'YI"*1.
24
[ Pobierz całość w formacie PDF ]