[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Zoologia bezkręgowców (Biologia środowiska, Ochrona środowiska)
Warunki zaliczenia ćwiczeń
1. Odbycie wszystkich ćwiczeń.
Obecność na zajęciach i przygotowanie merytoryczne do wykonywania zaplanowanych ćwiczeń są
obowiązkowe. Osoby nieobecne na zajęciach z powodu choroby (zwolnienie lekarskie) są
zobligowane do ich „odrobienia” na ostatnich ćwiczeniach (tzw. „odróbkowych”).
2. Uzyskanie zaliczeń z wszystkich ćwiczeń.
Po wykonaniu zadań przewidzianych programem danego ćwiczenia student przedstawia zeszyt do
zaliczenia. Osoba, która nie uzyska zaliczenia powinna odrobić zajęcia na ostatnich ćwiczeniach (tzw.
„odróbkowych”).
3. Uzyskanie pozytywnych ocen ze sprawdzianów.
- Przewidziano 4 sprawdziany (oceniane w skali 2-5).
- Pozytywnych ocen nie można poprawiać.
- Osoby nieobecne na sprawdzianie a posiadające zwolnienie lekarskie zaliczają je na ćwiczeniach
„odróbkowych”.
- Osoby, które otrzymają z jednego sprawdzianu ocenę niedostateczną (2) poprawiają ją na zajęciach
„odróbkowych”. Jeśli nie uzyskają oceny pozytywnej, do średniej wliczana jest ocena niedostateczna
(2).
- Osoby, które otrzymają z dwóch lub trzech sprawdzianów ocenę niedostateczną (2) piszą na
zajęciach „odróbkowych” sprawdzian z całego materiału ćwiczeń.
Podręczniki
Błaszak Cz. (red.) 2009. Zoologia. Tom 1. Bezkręgowce (bez stawonogów). Wyd. Naukowe PWN,
802 ss.
Błaszak Cz. (red.) 2011. Zoologia. Tom 2. Bezkręgowce, stawonogi. Część I. Wyd. Naukowe PWN
Brusca R. C., Brusca G. J. 2003. Invertebrates. Sinauer Associates, 936 ss.
Moore J. 2009. Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, 360
ss.
Literatura uzupełniająca
Dzik J. 2003. Dzieje życia na Ziemi. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 524 ss.
Urbanek A. 2007. Jedno istnieje tylko zwierzę... Myśli przewodnie biologii porównawczej. Muzeum i
Instytut Zoologii PAN, Warszawa, 262 ss.
Evolution of insects
www – Tree of life, wikipedia
wymowa nazw łacińskich
1
Ćwiczenia z zoologii bezkręgowców – biologia rodowika, ochrona
rodowika I rok (2011/2012)
L. p.
Data
Temat
1
4.10
organizacyjne, p
ierwotniaki (
Protista
) I
2
11.10
pierwotniaki (
Protista
) II, gąbki (
Porifera
)
3
18.10
parzydełkowce (
Cnidaria
)
4
25.10
płazińce (
Platyhelminthes
)
5
8.11
wrotki (
Rotifera
),
nicienie (
Nematoda
)
KOLOKWIUM (tematy 1-4)
6
22.11
Pierścienice
(Annelida)
7
29.11
Mięczaki (
Mollusca
)
I
8
6.12
Mięczaki (
Mollusca
)
II
9
13.12
pratchawce (Onychophora), niesporczaki (Tardigrada), wstęp do stawonogów
(Arthropoda)
KOLOKWIUM 2 (tematy 5-8)
10
20.12
Skorupiaki (
Crustacea
)
I
11
3.01
Skorupiaki (
Crustacea
)
II
12
10.01
szczękoczułkowce (
Chelicerata
)
13
17.01
wije (Myriapoda), skoczogonki (
Collembola
)
14
7.02
Owady (Insecta): morfologia, anatomia i stadia rozwojowe
KOLOKWIUM (tematy 11-14)
15
14.02
Insecta: Hemimetabola
16
21.02
Insecta: Holometabola
17
28.02 szkarłupnie (Echinodermata)
18
6.03
podsumowanie: fauna gleby
KOLOKWIUM (tematy 15-18)
19
13.03 wybrane bezkręgowce zagrożone i chronione w Polsce
20
20.03 Ćwiczenia „odróbkowe”
Program ćwiczeń
Symbole i skróty:
† – organizmy kopalne
▲ – preparacja
☻ – prezentacja
sp. – gatunek (łac. species)
spp. – gatunki
ćwiczenie 1 – organizacja ćwiczeń, pierwotniaki (Protista) I
Protista
Domena: Eukarya
Protista – obserwacje przyżyciowe z hodowli
Ciliophora (orzęski)
(rysunek dowolnego przedstawiciela)
Paramecium caudatum
(pantofelek)
Vorticella
sp. (wirczyk)
Stentor
sp. (trębacz)
Stylonychia
sp.
2
Ćwiczenie 2 – pierwotniaki (Protista) II, gąbki (Porifera)
Excavata
Euglenida
Euglena viridis
(euglena) (obserwacja)
Kinetoplastida
Trypanosoma
sp. (obserwacja)
Archaeplastida
Chlorophyta
Volvox globator
(toczek) (obserwacja)
Amoebozoa
Amoeba proteus
(obserwacja)
Arcella vulgata
(obserwacja)
Rhizaria
Foraminifera (otwornice) (obserwacja)
†
Nummulites
w tatrzańskim wapieniu numulitowym (obserwacja)
Radiolaria (promienice) (obserwacja)
† radiolaryt (obserwacja)
Chromalveolata
Apicomplexa
Gregaryna polymorpha
– preparacja larw mącznika
Tenebrio molitor
(
Insecta
,
Coleoptera
)
(rysunek)
Opisthokonta
Królestwo: Metazoa
Podkrólestwo: Parazoa
Typ: Porifera
Ephydatia
sp. – igły szkieletowe i amfidyski –
rysunek
Ćwiczenie 3 – parzydełkowce (Cnidaria)
☻Rafy koralowe – biologia i zagrożenia
Królestwo: Metazoa
Podkrólestwo: Eumetazoa
Typ: Cnidaria (parzydełkowce)
Gromada: Hydrozoa (stułbiopławy)
Hydra
sp. – przekrój podłużny –
rysunek
Hydra viridia
– pokrój ciała (obserwacja)
Campanularia
sp. lub
Obelia
sp. budowa kolonii –
rysunek
Gromada: Scyphozoa (krążkopławy)
Aurelia aurita
(chełbia modra) –
rysunek,
efyra (obserwacja)
Gromada: Anthozoa (koralowce)
Podgromada: Hexacorallia (korale sześciopromienne)
Anemonia
sp. (ukwiał) – obserwacja
Podgromada: Octocorallia (koralowce ośmiopromienne)
Alcyonium digitatum
- obserwacja
3
Ćwiczenie 4 – Płazińce (
Platyhelminthes
)
Nadtyp: Platyzoa
Typ: Platyhelminthes (płazińce)
Gromada: Turbellaria (wirki)
Dendrocoelum lacteum
(wypławek biały) – obserwacja
Gromada: Trematoda (przywry)
Fasciola hepatica
– obserwacja
Diplozoon paradoxum
– obserwacja
Dicrocoelium dendriticum
(motyliczka) –
rysunek
: budowa wewnętrzna;
cerkaria, redia – obserwacja
Gromada: Cestoda (tasiemce)
Taenia solium
(tasiemiec uzbrojony) lub
T. pisiformis
: scolex – obserwacja
Taenia saginata
(tasiemiec nieuzbrojony): strobila, człon dojrzały – obserwacja
Ćwiczenie 5 – wrotki (Rotifera), nicienie (Nematoda)
☻Biologia Nematoda
Nadtyp: Ecdysozoa
Typ: Rotifera (wrotki) –
nawiązanie do obserwacji z ćwiczeń 2, film
Typ: Nematoda (nicienie)
Oxyuris equi
(owsik koński) – obserwacja
Ascaris lumbricoides
(glista ludzka): preparacja, przekrój poprzeczny
- rysunek
Trichinella spiralis
(włosień spiralny) – obserwacja
Ćwiczenie 6 – pierścienice (Annelida)
Nadtyp: Lophotrochozoa
Typ: Annelida
Gromada: Polychaeta (wieloszczety)
Nereis
sp.: parapodium
- rysunek
Aphrodite aculeata, Lepidonotus
sp.,
Eunice
sp.
Arenicola marina, Sabella
sp.,
Spirographis
sp. – obserwacja
Gromada: Clitellata
Podgromada: Oligochaeta (skąposzczety)
▲
Lumbricus terrestris
:
- preparacja,
-
rysunek
– budowa wewnętrzna,
-
rysunek
– przekrój poprzeczny
film:
Megascolides australis,
Podgromada: Hirudineomorpha (pijawki)
Hirudo medicinalis
– przekrój poprzeczny (obserwacja)
Obserwacja:
Glossiphonia complanata
,
Piscicola geometra
,
Hirudo medicinalis
,
Herpobdella
sp.
4
Ćwiczenie 7 – mięczaki (Mollusca) I
Nadtyp: Lophotrochozoa
Typ:
Mollusca
(mięczaki)
Gromada: Polyplacophora (chitony)
Chiton – obserwacja
Gromada: Gastropoda (ślimaki)
Podgromada: Prosobranchia (przodoskrzelne):
obserwacja:
Theodoxus fluviatilis
(rozdepka rzeczna),
Viviparus viviparus
(żyworódka),
Valvata piscinalis
(zawójka),
Bithynia tentaculata
(zagrzebka).
Podgromada: Pulmonata (płucodyszne)
Helix pomatia
(ślimak winniczek):
- rysunek
- budowa muszli,
- obserwacja - układ rozrodczy
film: kopulacja ślimaków nagich
Obserwacja:
Lymnea stagnalis
(błotniarka stawowa),
Radix auricularia
(błotniarka uszata),
Planorbarius corneus
(zatoczek rogowy),
Cepea nemoralis
(ślimak gajowy),
Bradybaena fruticum
(zaroślarka),
Arianta arbustorum
(ślimak zaroślowy),
Helicella obvia
(ślimak przydrożny),
Helicigona
lapicida
(ślimak ostrokrawędzisty),
Helicodonta obvoluta
,
Laciniaria biplicata
(świdrzyk)
Na podstawie obserwacji wymienionych wyżej krajowych przedstawicieli Gastropoda opracuj klucz
do ich oznaczania.
Ćwiczenie 8 – mięczaki (Mollusca) II
Gromada: Bivalvia (małże)
Unio sp
.: r
ysunek
– budowa muszli
Anodonta sp
.: budowa wewnętrzna – obserwacja
Obserwacja:
Mytilus edulis
(omułek),
Macoma baltica
(rogowiec),
Cardium edule
(sercówka),
Mya
arenaria
(małgiew),
Sphaerium corneum
(gałeczka rogowa),
Dreissensia polymorpha
(racicznica)
Na podstawie obserwacji wymienionych wyżej krajowych przedstawicieli
Bivalvia
opracuj klucz do
ich oznaczania.
Gromada: Cephalopoda (głowonogi)
Sepia
sp. – spermatofor (obserwacja)
Obserwacja:
Nautilus sp.
,
Sepia sp
.,
Loligo sp.
,
Octopus sp.
, †Belemnitida, †Ammonoidea
Ćwiczenie 9 – pratchawce (Onychophora), niesporczaki (Tardigrada),
wstęp do stawonogów (Arthropoda)
☻biologia niesporczaków
Typ: Onychophora – pratchawce, pazurnice
Peripatidae – obserwacja, film
Typ: Tardigrada – niesporczaki
obserwacja żywych osobników
Typ: Arthropoda
Podtyp: †
Trilobitomorpha
film
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]