[ Pobierz całość w formacie PDF ]
D O D A T E K 1 .
WYŁĄCZNIK PRZECIWPOŻAROWY PRĄDU
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków tech-
nicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmia-
nami – ostatnia z 12 marca 2009 r. [1]), w budynkach o kubaturze przekraczającej 1000 m
3
lub zawierających
strefy zagrożone wybuchem istnieje obowiązek instalowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu. Wyłącz-
nik ten powinien odcinać dopływ energii elektrycznej do wszystkich odbiorników z wyjątkiem obwodów za-
silających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru. Do urządzeń tych
należy zaliczyć:
pompy pożarowe,
dźwiękowy system ostrzegania,
oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne,
windy przeznaczone dla ekip ratowniczych,
systemy technicznych zabezpieczeń pożarowych,
wentylację pożarową (w tym zasilanie napędów klap dymowych),
system alarmu pożarowego.
Wyłącznik powinien być instalowany przy głównym wejściu do budynku lub złączu i odpowiednio oznako-
wany. Odcięcie dopływu prądu wyłącznikiem przeciwpożarowym nie może powodować samoczynnego włą-
czenia drugiego źródła energii elektrycznej (w tym zespołu prądotwórczego), z wyjątkiem źródła zasilające-
go urządzenia, których funkcjonowanie w czasie pożaru jest niezbędne.
Jako wyłącznik należy stosować aparat elektryczny typu rozłącznik uzbrojony w cewkę wyzwalacza wzro-
stowego z możliwością zdalnego sterowania nią w układzie przełącznika faz, który w przypadku zaniku na-
pięcia w jednej lub w dwóch dowolnych fazach automatycznie przełączy zasilanie cewki wzrostowej na fazę
aktywną. Parametry elektryczne dobieranego rozłącznika muszą spełniać wymagania wynikające z parame-
trów zwarciowych obliczonych w miejscu jego instalacji, a jego prąd znamionowy nie może być mniejszy od
prądu znamionowego poprzedzającego go zabezpieczenia.
Sterowanie wyłącznikiem jest realizowane przez naciśnięcie przycisku w wyłączniku chronionym szkla-
ną szybką, zainstalowanym przy wejściu do budynku lub w pobliżu złącza. Zastosowanie wyłącznika, który
można uruchomić po zbiciu szybki, uniemożliwia jego przypadkowe sterowanie oraz pozwala na bezpieczne
wyłączenie zasilania przez strażaków podczas akcji gaśniczej.
Zastosowany aparat elektryczny w układzie przeciwpożarowego wyłącznika prądu musi posiadać możli-
wość ręcznego rozłączenia układu zasilania instalacji budynku. Wymóg ten jest podyktowany względami bez-
pieczeństwa. Możliwość ręcznego rozłączenia układu zasilania może okazać się niezbędna w przypadku awa-
rii wyłącznika lub zaniku zasilania w sieci zasilającej budynek, który jest objęty akcją gaśniczą (nierozłącze-
nie układu zasilającego instalację elektryczną budynku grozi porażeniem prądem elektrycznym strażaków
www.elektro.info.pl
113
instalacje przeciwpożarowe
biorących udział w akcji gaśniczej wskutek niekontrolowanego powrotu napięcia w sieci zasilającej). W tym
celu przycisk uruchamiający przeciwpożarowy wyłącznik prądu powinien zostać wyposażony w sygnaliza-
cję świetlną. Lampka sygnalizacji świetlnej zadziałania wyłącznika musi być koloru zielonego i zaświecać się
w przypadku zadziałania przeciwpożarowego wyłącznika prądu.
Świecenie lampki kontrolnej przycisku uruchamiającego przeciwpożarowy wyłącznik prądu oznacza wy-
łączenie spod napięcia budynku objętego akcją gaśniczą. Jest to jednocześnie sygnał dla strażaków biorących
udział w akcji gaśniczej, że można rozpocząć działania gaśniczo-ratownicze. Brak świecenia się lampki kon-
trolnej oznacza brak napięcia w budynku spowodowany przerwą w dostawie energii elektrycznej z systemu
elektroenergetycznego lub awarię układu zdalnego sterowania przeciwpożarowym wyłącznikiem prądu, co
oznacza konieczność ręcznego wyłączenia. W związku z tym obok przycisku sterowniczego należy zamieścić
trwały napis informujący o miejscu zainstalowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu.
a)
b)
przeciwpożarowy
wyłącznik prądu
G
SZR sieć/zespół prądotwórczy
4
4
L1L2L3
N
N
L1L2L3
przycisk
uruchamiający
przeciwpożarowy
wyłącznik prądu
PFAZ
PFAZ
L
N
N
L
4
N
L1L2L3
przycisk
uruchamiający
PFAZ
2
H1 H
2
N
L
DPX
> I-1
DPX
> I-2
3
23
4
DPX > I
SZR
RGnn
RUPS
wyłącznik
awaryjny
UPS
RGnn
UPS
Rysunek D.1.1.
a)
Zasilanie z systemu elektroenergetycznego,
b)
zasilanie z systemu elektroenergetycznego z awaryjnym
zasilaniem z zespołu prądotwórczego
Przeciwpożarowy wyłącznik prądu powinien zostać zainstalowany w miejscu dogodnym do eksploatacji.
Jego instalacja powinna umożliwiać bezpieczne ręczne rozłączenie zasilania przez strażaków biorących udział
w akcji gaśniczej. Lokalizację instalacji przeciwpożarowego wyłącznika prądu należy uzgodnić na etapie opra-
cowywania projektu z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń ppoż. Należy jednak pamiętać, że wymóg instalowa-
nia przeciwpożarowego wyłącznika prądu przy wejściu do budynku lub przy złączu nie wyklucza możliwo-
ści instalacji dodatkowych przycisków sterowniczych w innych punktach budynku. Lokalizacje dodatkowych
przycisków sterujących uruchomieniem przeciwpożarowego wyłącznika prądu należy uzgodnić z inwestorem,
w porozumieniu z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń ppoż.
114
www.elektro.info.pl
Problem pojawia się, gdy w budynku jest zainstalowany zespół prądotwórczy*
)
lub zasilacz UPS pracujący
w systemie zasilania gwarantowanego. W przypadku, gdy planowana jest instalacja zespołu prądotwórcze-
go, konieczna jest instalacja automatyki SZR (w skrajnym przypadku może zostać zainstalowany ręczny prze-
łącznik –
rysunek D.1.3.
) sieć/zespół prądotwórczy.
G
SZR sieć/zespół prądotwórczy
przeciwpożarowy
wyłącznik prądu
4
N
L1L2L3
wyłącznik
awaryjny UPS
PFAZ
przycisk
uruchamiający
N
L
UPS
(opcja)
DPX > I
wyłącznik
awaryjny UPS
RGnn
RG ppoż.
RUPS
UPS
Rysunek D.1.2.
Zasilanie budynku z wydzielonymi obwodami instalacji urządzeń pożarowych
Odcięcie dopływu prądu powinno zatem nastąpić na wyjściu układu przełączającego zasilanie z sieci elek-
troenergetycznej na generator zespołu prądotwórczego. W przypadku instalowania zasilacza UPS, obok głów-
nego przycisku sterowniczego powinien zostać zainstalowany wyłącznik awaryjny UPS-a, który należy odpo-
wiednio opisać. Zaleca się przyłączenie obwodu wyłącznika awaryjnego zasilacza UPS do układu sterowania
przeciwpożarowym wyłącznikiem prądu (sposób rozwiązania tego problemu należy uzgodnić z projektantem
systemu zasilania gwarantowanego).
Z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego oraz dogodnej eksploatacji zasadnym wydaje się wydzie-
lenie instalacji zasilającej urządzenia przeciwpożarowe i zainstalowanie osobnej rozdzielnicy z zabezpiecze-
niami tej instalacji (
rys. D.1.2.
). Podobnie jest w przypadku stosowania w układzie zasilania urządzeń ppoż.
zasilacza UPS, który nie może zostać wyłączony w czasie trwania akcji gaśniczej. Zasilacz ten wymaga jednak
instalacji wyłącznika awaryjnego ze względów eksploatacyjnych. Wyłącznik ten należy instalować w miej-
*
)
Zgodnie z wymaganiami § 181 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków tech-
nicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r., nr 75, poz. 690 z późn. zm. [26]) oraz § 181 pro-
jektu zmian tego rozporządzenia (www.mi.gov.pl), w budynku wysokościowym należy zapewnić zasilanie w energię elektrycz-
ną z dwóch niezależnych źródeł zasilania. Jednym ze źródeł zasilania powinien być zespół prądotwórczy
www.elektro.info.pl
115
instalacje przeciwpożarowe
scu dogodnym do eksploatacji, lecz nie obok przycisków sterujących wyłączeniem przeciwpożarowego wy-
łącznika prądu. Miejsce instalacji wyłącznika awaryjnego zasilacza UPS należy uzgodnić z rzeczoznawcą ds.
zabezpieczeń ppoż.
15 kW
Tr
15/0,4 kV
kWh
układ pomiarowy
R
A
≤ 5
Ω
przewody sterujące
WLZ
G
R
A
≤ 5
Ω
przyłącze
1
0
2
4
zasilany budynek
GSU
4
R
B
≤ 5
Ω
GSU łączyć z uziomem
fundamentowym
WG PPOŻ.
RGnn
zasilanego budynku
Rysunek D.1.3.
Układ współpracy zespołu prądotwórczego z siecią elektroenergetyczną wyposażony w ręczny przełącznik
sieć/zespół prądotwórczy
Jeżeli przewiduje się instalację zasilacza UPS przeznaczonego do zasilania urządzeń przeciwpożarowych,
konieczne jest wydzielenie osobnego pomieszczenia stanowiącego jednocześnie osobną strefę pożarową.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na często stosowane przez projektantów rozwiązanie, w którym pod-
czas pożaru zasilanie systemu zasilania urządzeń pożarowych przejmuje zespół prądotwórczy. Jest to rozwią-
zanie niewłaściwe, ponieważ zespół prądotwórczy jest źródłem „miękkim”, którego impedancja obwodu zwar-
ciowego ulega silnym zmianom podczas zwarcia [2], w przeciwieństwie do systemu elektroenergetycznego.
Źródło to powoduje wiele niedogodności eksploatacyjnych. Wymaga uruchomienia kontrolnego nie rzadziej
niż raz w miesiącu, a także znacznego przewymiarowania pod względem mocy ze względu na prądy rozru-
chowe silników pomp pożarowych lub innych urządzeń elektrycznych, które charakteryzują się dużymi prą-
dami rozruchowymi. Stwarza ono również znaczne problemy podczas projektowania ochrony przeciwporaże-
niowej. Urządzenia elektryczne zasilane przez generator zespołu prądotwórczego tworzą mikrosystem elek-
troenergetyczny powszechnie nazywany „wyspą”.
116
www.elektro.info.pl
Uwaga!
Zespół prądotwórczy powinien stanowić źródło awaryjne uruchamiane tylko w przypadku zaniku zasilania
w sieci elektroenergetycznej. Dobrym rozwiązaniem jest instalacja zasilacza UPS w torze zasilania urządzeń,
które muszą funkcjonować w czasie pożaru. W takim przypadku wyłącznik awaryjny zasilacza UPS nie może
być zainstalowany obok przeciwpożarowego wyłącznika prądu. Należy natomiast obok przeciwpożarowego
wyłącznika prądu zamieścić informację o pracującym zasilaczu UPS, jego przeznaczeniu oraz miejscu zain-
stalowania wyłącznika awaryjnego zasilacza UPS przeznaczonego do zasilania urządzeń pożarowych.
Zasilanie urządzeń elektrycznych, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy projekto-
wać przy zachowaniu wszelkich wymogów techniczno-prawnych. Urządzenia te muszą zostać objęte skutecz-
ną ochroną przeciwporażeniową zgodnie z wymaganiami zeszytu 41. normy PN-IEC 60364 Instalacje elek-
tryczne w obiektach budowlanych. Zasady projektowania ochrony przeciwporażeniowej dla odbiorników zasi-
lanych przez zespół prądotwórczy lub zasilacz UPS zostały szczegółowo opisane w literaturze [3, 4].
Zasady doboru przewodów do zasilania urządzeń elektrycznych, które muszą funkcjonować w czasie po-
żaru, zostały przedstawione w dodatku 3.
Literatura
1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r., nr 75, poz. 690 z późn. zmianami,
ostatnia z 12 marca 2009 r.).
2. J. Wiatr, Zespoły prądotwórcze w układach awaryjnego zasilania obiektów budowlanych, seria „Zeszyty
dla elektryków”, nr 3, DW MEDIUM 2008.
3. J. Wiatr, M. Miegoń, Zasilacze UPS oraz baterie akumulatorów w układach zasilania gwarantowanego, se-
ria „Zeszyty dla elektryków”, nr 4, DW MEDIUM 2008.
4. Praca zbiorowa pod redakcją J. Wiatra, Poradnik projektanta systemów zasilania awaryjnego i gwaranto-
wanego, Eaton Power Quality Oddział w Polsce, 2008.
www.elektro.info.pl
117
[ Pobierz całość w formacie PDF ]