[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Systematyka podatków
Konieczność klasyfikacji podatków wynika z ich znacznej różnorodności.
Podatki różnią się między sobą przede wszystkim takimi elementami konstrukcji
jak podmiot i przedmiot opodatkowania oraz sposób poboru podatku. Systema-
tyka podatków służy również lepszemu poznaniu poszczególnych konstrukcji
podatkowych, gdyż pozwala uchwycić podstawowe cechy każdego typu
opodatkowania.
Kryterium: podmiot opodatkowania
(ze względu na osobę podatnika)
Z podziałem tym wiążą się różnice wynikające z różnic występujących
pomiędzy osobami fizycznymi oraz osobami prawnymi. Przykładem tego mogą
być różnice w opodatkowaniu dochodów osób fizycznych i prawnych. Również
w przypadku podatku od nieruchomości podmiot podatku ma wpływ na
wysokość podatku.
•
osoby fizyczne
,
•
osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości
prawnej.
lub
•
sektor przedsiębiorstw,
•
sektor instytucji finansowych,
•
sektor gospodarstw domowych,
•
sektor zagranicy.
Kryterium: przedmiotopodatkowania
•
przychodowe
•
dochodowe
•
majÄ…tkowe
•
obrotowe (konsumpcyjne, od wydatków)
Podatki przychodowe
Należą do najstarszych konstrukcji podatkowych. Opierają się na bardzo
prostej konstrukcji, ze stała kwotą lub procentową stawką podatku.
Podatek przychodowy opodatkowuje wszystkie otrzymane przez podatnika
środki. Przedmiotem i podstawą opodatkowania jest przychód, czyli cały wpływ
brutto, bez potrącenia kosztów jego uzyskania, osiągnięty z określonych
przedmiotowo źródeł o charakterze gospodarczym, napływający względnie
regularnie w określonym czasie. Opodatkowanie przychodu oznacza, iż może
zaistnieć sytuacja, kiedy podatnik jest zobowiązany zapłacić podatek, pomimo
osiągania strat. W związku z tym podatki przychodowe, w porównaniu
z podatkami dochodowymi, w znacznie mniejszym stopniu uwzględniają zasadę
zdolności płatniczej podatnika.
W przypadku podatków przychodowych istnieje konieczność ustalenia
wysokości przychodów. Przychód ustalany jest na kilka sposobów. Najbardziej
odpowiednią metodą jest określenie przychodu rzeczywistego, np. w przypadku
podatku od gier. Może on być również ustalony w drodze szacunku, np.
w podatku leśnym. i rolnym, lub też na podstawie tzw. znamion zewnętrznych,
np. karta podatkowa.
W Polsce istnieją następujące rodzaje podatków przychodowych:
•
podatek od gier,
•
podatek rolny,
•
podatek leśny,
•
ryczałty
o
podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych,
o
karta podatkowa.
ReasumujÄ…c:
•
podatki są pobierane przez państwo niezależnie od wyników działalności
gospodarczej,
•
podatki przychodowe są podatkami silnie cenotwórczymi,
•
podatki przychodowe mogą być sprzymierzeńcem państwa (rządu)
w równoważeniu budżetu.
Podatki dochodowe
Podatki dochodowe charakteryzują się tym, że nawiązują bezpośrednio do
nadwyżki przychodów nad kosztami ich uzyskania. A zatem przedmiotem
opodatkowania jest dochód. Najczęściej jest to dochód otrzymywany z pracy i
dochód osiągany z prowadzenia działalności gospodarczej. Podatki od
dochodów są bardziej korzystne dla podatnika niż dla władz publicznych,
ponieważ dają one możliwość oddziaływania na poziom tego przedmiotu
opodatkowania. Chodzi tu o możliwość modelowania poziomu kosztów, a te,
jak wiadomo, współdecydują o rozmiarach podstawy wymiaru tego podatku.
W Polsce istniejÄ… dwa rodzaje podatku dochodowego:
•
podatek dochodowy od osób fizycznych,
•
podatek dochodowy od osób prawnych.
Podatki od dochodów są narzędziem realizacji zasady powszechności
opodatkowania, a ponadto sięgają do jednoznacznej, co do treści ekonomicznej,
kategorii dochodu. Podatki od dochodu mogą więc być także narzędziem
realizacji zasady sprawiedliwego rozłożenia ciężarów publicznych.
Podatki dochodowe sÄ… powszechnie stosowane we wszystkich krajach
rozwiniętych. Stanowią wydajne źródło budżetowych.
Podatek dochodowy uiszczany jest przez podatnika lub płatnika w trakcie
roku podatkowego w formie zaliczek, natomiast po zakończeniu roku jest
ostatecznie rozliczany.
Wyróżnia się dwa modele podatków dochodowych:
•
model progresywny – wraz ze wzrostem dochodu rośnie stawka podatku,
•
model liniowy – stawka podatkowa nie zależy od wysokości dochodu.
ReasumujÄ…c:
•
podatki dochodowe płacone są od zysku wypracowanego przez
przedsiębiorstwo,
•
podatki dochodowe są narzędziem realizacji zasady powszechności
opodatkowania,
•
podatki dochodowe są bardzie korzystne dla podatnika niż dla władz
publicznych.
Podatki majÄ…tkowe
Podatek majÄ…tkowy przyjmuje za przedmiot i podstawÄ™ opodatkowania
majątek. Opodatkowaniu podlega majątek przejawiający się w różnych
postaciach, odniesienie do majątku jest bezpośrednie lub pośrednie. Stąd podatki
charakteryzują się dużą różnorodnością.
Podatki mogą mieć charakter nominalny lub realny. Podatki majątkowe
nominalne opodatkowują majątek, ale ponoszone są z dochodu, który ten
majątek przynosi, np. podatek od nieruchomości wykorzystywanej na wynajem
lub prowadzenie działalności gospodarczej. Natomiast koszt podatków realnych
ponoszony jest bezpośrednio z majątku, obniża jego wartość, np. podatek od
spadków i darowizn.
Podatki majątkowe należą do podatków dodatkowych, uzupełniają i uszczel-
niają system podatkowy. Mają niewielkie znaczenie fiskalne (może z wyjątkiem
podatku od nieruchomości), stanowią przede wszystkim dochody budżetów gmin.
Często są dopełnieniem innych podatków, w szczególności dochodowych. Nie-
które z nich są częścią składową podatków dochodowych, np. podatek od dywi-
dend.
Podatki majątkowe z reguły odnoszą się do wszystkich podmiotów na
rynku, z wyjątkiem podatku od spadków i darowizn, które ma zastosowanie
tylko do osób fizycznych (spadki i darowizny dla osób prawnych opodatkowane
są podatkiem dochodowym od osób prawnych).
W pewnych przypadkach forma prawna lub sposób wykorzystania majątku
wpływa na wysokość obciążeń podatkowych, tak jest np. w podatku od nieru-
chomości.
Podatki majątkowe cechują się bezpośredniością, stawka podatkowa odnosi
siÄ™ do samej kwoty majÄ…tku.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]