[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Ewa Kula
Marzena P
ħ
kowska
PEDAGOGIKA PORÓWNAWCZA
Przewodnik programowy dla studentów
studiów stacjonarnych i niestacjonarnych
wraz z bibliografi
Ģ
Pracownia Historii Wychowania i Organizacji Szkolnictwa
Instytut Pedagogiki i Psychologii
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Kielce 2011
3
SPIS TRE
ĺ
CI
WST
Ħ
P ....................................................................................................................................... 4
Z DZIEJÓW PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ.................................................................... 6
PEDAGOGIKA PORÓWNAWCZA W POLSCE .................................................................... 9
PRZEMIANY EDUKACYJNE W EUROPIE I W POLSCE NA PRZEŁOMIE XX/XXI
WIEKU..................................................................................................................................... 11
EDUKACJA W ZJEDNOCZONEJ EUROPIE ................................................................. 12
EUROPEJSKI OBSZAR SZKOLNICTWA WY
ņ
SZEGO ................................................. 16
EUROPEJSKIE I KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI DLA UCZENIA SI
Ħ
PRZEZ
CAŁE
ņ
YCIE ...................................................................................................................... 18
REFORMA SZKOLNICTWA WY
ņ
SZEGO W POLSCE A KRAJOWE RAMY
KWALIFIKACJI .................................................................................................................. 19
ROLA SZKOLNICTWA WY
ņ
SZEGO W EUROPIE I W POLSCE W PROCESIE
EDUKACJI USTAWICZNEJ .............................................................................................. 23
ZAKRES TRE
ĺ
CI PROGRAMOWYCH ................................................................................ 34
UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU ................................................................................. 37
P R O G R A M .......................................................................................................................... 40
BIBLIOGRAFIA (WYBÓR) ................................................................................................... 48
4
WST
Ħ
P
Od połowy XX stulecia tocz
Ģ
si
ħ
dyskusje na temat przedmiotu, celów i metod
badawczych pedagogiki porównawczej (komparatystyki). Uczestnikami tych debat s
Ģ
uczeni
wielu krajów
Ļ
wiata, a owocem ich działalno
Ļ
ci setki ksi
ĢŇ
ek i artykułów zawieraj
Ģ
cych
wyniki bada
ı
komparatystycznych oraz refleksje na przyszło
Ļę
. W
Ļ
ród przedstawicieli
pedagogiki porównawczej znajduj
Ģ
si
ħ
historycy, socjolodzy, ekonomi
Ļ
ci, filozofowie, a
wreszcie
stricte
pedagodzy.
Do dzi
Ļ
nie sformułowano jednej uniwersalnej definicji pedagogiki porównawczej.
Do
Ļę
przekonuj
Ģ
ce wydaje si
ħ
okre
Ļ
lenie,
Ň
e pedagogika porównawcza to „mi
ħ
dzykulturowe
porównanie struktur, działania, celów, metod i osi
Ģ
gni
ħę
ró
Ň
nych systemów o
Ļ
wiatowych i
społecznych odpowiedników tych systemów oraz ich cz
ħĻ
ci składowych” [Pachoci
ı
ski 1991,
s. 57]. Podkre
Ļ
la si
ħ
tu wzajemne relacje mi
ħ
dzy o
Ļ
wiat
Ģ
a społecze
ı
stwem z nadziej
Ģ
na
wykrycie
zasad
i
prawidłowo
Ļ
ci
w
badanych
zjawiskach.
Zadaniem
pedagogiki
porównawczej jest opisywanie, wyja
Ļ
nianie, rozwijanie i upowszechnianie wiedzy o
systemach o
Ļ
wiatowych oraz o ideach i problemach edukacji na
Ļ
wiecie.
Jest to jedna z
kilku definicji dotycz
Ģ
cych zada
ı
tej nauki, sformułowanych przez czeskiego pedagoga,
profesora Jana Pruch
ħ
. W swoim podr
ħ
czniku akademickim zatytułowanym
Pedagogika
porównawcza
(Warszawa 2004)
przytacza on jedn
Ģ
z najnowszych i najdokładniejszych
definicji pedagogiki porównawczej, autorstwa ameryka
ı
skiego komparatysty W. W.
Brickmana: Pedagogika porównawcza to analiza systemów i problemów pedagogiki w
dwóch lub kilku krajach, w kontek
Ļ
cie ich historycznych, społeczno-ekonomicznych,
politycznych, kulturowych, religijnych i innych znacz
Ģ
cych uwarunkowa
ı
. Pedagogika
porównawcza jest interdyscyplinarn
Ģ
dziedzin
Ģ
bada
ı
, czerpi
Ģ
c
Ģ
z socjologii i ekonomii
procesów kształcenia, z informacji o ich rozwoju historycznym i współczesnej polityce
o
Ļ
wiatowej
1
Ró
Ň
norodno
Ļę
w sferze edukacji jest nieunikniona (mo
Ň
e nawet niezb
ħ
dna), a wi
ħ
c
dojrzało
Ļę
pedagogiki porównawczej mo
Ň
na ocenia
ę
na bazie gotowo
Ļ
ci uznania przez ni
Ģ
rozmaitych metod badawczych (ilo
Ļ
ciowych i jako
Ļ
ciowych), a tak
Ň
e wykorzystania dorobku
1
J. Pr
Ł
cha, (2004)
Pedagogika porównawcza. Podstawy mi
ħ
dzynarodowych bada
ı
o
Ļ
wiatowych.
Podr
ħ
cznik
akademicki, (red. naukowa B.
ĺ
liwerski), Warszawa 2004, s. 32.
5
innych dyscyplin naukowych.
W obszarze bada
ı
pedagogiki porównawczej mieszcz
Ģ
si
ħ
studia monograficzne
jednego kraju lub regionu, ale tak
Ň
e studia porównawcze dotycz
Ģ
ce wielu krajów (regionów),
prowadzone w tym samym czasie. Do prowadzenia bada
ı
porównawczych niezb
ħ
dne jest
gromadzenie rzetelnych informacji statystycznych o systemach o
Ļ
wiatowych, znajomo
Ļę
ich
historyczno-kulturowych tradycji oraz umiej
ħ
tno
Ļę
wyja
Ļ
nienia i odkrywania reguł
rz
Ģ
dz
Ģ
cych funkcjonowaniem instytucji edukacyjnych. Szczególnie istotne okazuje si
ħ
zrozumienie tła historycznego, gdy
Ň
wi
ħ
kszo
Ļę
zagadnie
ı
b
ħ
d
Ģ
cych przedmiotem
zainteresowania komparatystów ma swoj
Ģ
bli
Ň
sz
Ģ
czy bardziej odległ
Ģ
przeszło
Ļę
.
Mi
ħ
dzynarodowe badania porównawcze koordynowane s
Ģ
przez specjalistyczne
o
Ļ
rodki dokumentacji oraz statystyki o
Ļ
wiatowej. Najwi
ħ
ksz
Ģ
skomputeryzowan
Ģ
baz
Ģ
informacyjn
Ģ
w dziedzinie o
Ļ
wiaty jest ERIC (Educational Resources Information Center).
Do cenionych w
Ļ
wiecie informatorów podr
ħ
cznych nale
Ň
y STATISTICAL YEARBOOK, a
wydawnictwem, które publikuje warto
Ļ
ciowe
Ņ
ródłowe opracowania na temat o
Ļ
wiaty w skali
globalnej, jest UNESCO Press. Obowi
Ģ
zek udost
ħ
pniania informacji o
Ļ
wiatowych spoczywa
na Mi
ħ
dzynarodowym Biurze O
Ļ
wiaty (IBE), b
ħ
d
Ģ
cym cz
ħĻ
ci
Ģ
składow
Ģ
UNESCO.
Wi
ħ
kszo
Ļę
współczesnych mi
ħ
dzynarodowych bada
ı
porównawczych wi
ĢŇ
e si
ħ
z
doskonaleniem systemów kształcenia, dlatego dyskusje metodologiczne dotycz
Ģ
problemu
doboru wska
Ņ
ników adekwatnych dla procesu doskonalenia szkoły oraz wyników nauczania.
Posługiwanie si
ħ
mi
ħ
dzynarodowymi wska
Ņ
nikami mo
Ň
e słu
Ň
y
ę
celom okre
Ļ
lonym przez
Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD), jako „sterowanie zmian
Ģ
poprzez stosowanie standardów”.
W
Polsce
w
okresie
transformacji
społeczno-ustrojowej
nast
Ģ
piło
znacz
Ģ
ce
przesuni
ħ
cie
zainteresowa
ı
badawczych
z
rekonstrukcji
zagranicznych
systemów
o
Ļ
wiatowych czy z rozwa
Ň
a
ı
historyczno-filozoficznych na empiryczne badania
porównawcze. Ta dyscyplina wiedzy ma przed sob
Ģ
ogromn
Ģ
przyszło
Ļę
, bowiem z jednej
strony przenikanie do edukacji procesów współczesnej globalizacji stało si
ħ
faktem, z drugiej
za
Ļ
narodowe systemy o
Ļ
wiatowe staraj
Ģ
si
ħ
za wszelk
Ģ
cen
ħ
zachowa
ę
własn
Ģ
specyfik
ħ
,
indywidualne rysy, ze wzgl
ħ
du na swoje uwarunkowania historyczne, kulturowe czy religijne.
Zakres tre
Ļ
ci programowych pedagogiki porównawczej w uczelniach pedagogicznych
okre
Ļ
la Rozporz
Ģ
dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w dnia z dnia 7 wrze
Ļ
nia 2004
r. w sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz. U. z dnia 22 wrze
Ļ
nia 2004 r.).
Zgodnie z wymienionym dokumentem tre
Ļ
ci kształcenia obejmuj
Ģ
genez
ħ
, koncepcje i
głównych
przedstawicieli,
nast
ħ
pnie
kierunki
i
orientacje
pedagogiki
w
Ļ
wiecie
6
współczesnym, orientacje ideowe teorii i praktyki wychowania, systemy wychowawczo-
o
Ļ
wiatowe w poszczególnych pa
ı
stwach (analiza porównawcza) oraz polityk
ħ
edukacyjn
Ģ
wybranych krajów, a tak
Ň
e zagadnienia zwi
Ģ
zane z globalizacj
Ģ
i megatrendami rozwoju
Ļ
wiata współczesnego.
Z DZIEJÓW PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ
1795 – Fryderyk August Hecht ogłosił we Freibergu (Saksonia) łaci
ı
sk
Ģ
prac
ħ
zatytułowan
Ģ
De re scholastica Anglia cum Germanica comparata.
Uzna
ę
j
Ģ
mo
Ň
na za pierwsz
Ģ
rozpraw
ħ
z dziedziny pedagogiki porównawczej.
1808 – W. Szwejkowski opublikował prac
ħ
Uwagi nad wy
Ň
szymi szkołami polskimi w
porównaniu do niemieckich
, w której w sposób prekursorski analizował kwesti
ħ
klas
szkolnych oraz selekcji uczniów.
1817 – Marc-Antoine Jullien de Paris (1775-1848) ogłosił prac
ħ
pt.
Szkice i przygotowania
przedwst
ħ
pne do pracy o wychowaniu porównawczym,
w której zalecał sporz
Ģ
dzi
ę
„tablice umo
Ň
liwiaj
Ģ
ce porównanie głównych instytucji wychowawczych, jakie
istniej
Ģ
w ró
Ň
nych krajach Europy, ró
Ň
nych sposobów organizowania tam
wychowania i nauczania w ka
Ň
dym z nast
ħ
puj
Ģ
cych po sobie stopni szkół
elementarnych i powszechnych,
Ļ
rednich i klasycznych, wy
Ň
szych i naukowych, a
tak
Ň
e specjalnych; nast
ħ
pnie – metod, którymi kształtuje si
ħ
i naucza młodzie
Ň
oraz
ulepsze
ı
, które po trochu próbowano wprowadzi
ę
i wi
ħ
kszych lub mniejszych
wyników, jakie osi
Ģ
gni
ħ
to”. Tak wi
ħ
c Jullien de Paris dał nie tylko wydatnie do
zrozumienia jak
Ģ
rol
ħ
odegra
ę
mog
Ģ
badania porównawcze, ale te
Ň
zasugerował,
Ň
e
przedmiotem porówna
ı
mog
Ģ
by
ę
ró
Ň
norodne dziedziny i zjawiska rzeczywisto
Ļ
ci
edukacyjnej. Autor
Szkiców i przygotowa
ı
przedwst
ħ
pnych…
pragn
Ģ
ł by przez
badania porównawcze „…z łatwo
Ļ
ci
Ģ
os
Ģ
dzi
ę
, które narody posuwaj
Ģ
si
ħ
naprzód,
które cofaj
Ģ
si
ħ
, a które pozostaj
Ģ
w bezruchu; jaka cz
ħĻę
ludno
Ļ
ci ka
Ň
dego kraju jest
słaba lub cierpi
Ģ
ca…, które gał
ħ
zie zapewniaj
Ģ
ulepszenia daj
Ģ
c si
ħ
zastosowa
ę
w
innych
krajach
z
modyfikacjami
lub
zmianami
zale
Ň
nymi
od
okoliczno
Ļ
ci
miejscowych”.
1822 – Jan Kanty Krzy
Ň
anowski (1789-1854), chemik, ogłosił skrócony przekład rozprawy
Julliena (
O potrzebie i sposobie porównywania edukacji, podług M.A. Julliena
, Lublin
[ Pobierz całość w formacie PDF ]